Month: February 2022

Առաջադրանքներ

1. Բնութագրի՛ր պատմվածքի գլխավոր հերոսին։
2. Պատմվածքից դո՛ւրս գրիր գլխավոր հերոսին բնորոշող հատվածները։

Նեսոն աղքատ է․․․ Նեսոն տգետ է․․․ Նեսոն լցված է գյուղական չարքաշ կյանքի դառնություններով․․․ Նա էլ եթե ուսում առներ, կրթվեր, ապահով լիներ՝ լավ մարդ կլիներ, գուցե ինձանից էլ շատ ավելի լավը։

1. Բնութագրի՛ր Նեսոյին։
3. Պատմվածքից դո՛ւրս գրիր Նեսոյին բնորոշող հատվածները։
5. Պատմվածքից դո՛ւրս գրիր ամենահուզիչ հատվածը և հիմնավորի՛ր ընտրությունդ։

Առաջին անգամն էր, որ մեզ ջոկում էին իրարից և ջոկում էին ուսումնարանն ու վարժապետը, առաջին անգամն էր, որ մենք գլխի էինք ընկնում, թե մինս ունևոր ենք, մյուսս աղքատ։ Դեռ էսօր էլ ականջումս է Նեսոյի լացի ձենը, որ իրենց դռանը թավալ գալով գոռում էր, թե՝ ես էլ եմ ուզում ուսումնարան գնամ։ Եվ դեռ ականջումս է նրա հոր ձենը, որ կանչում էր. «Կա ո՜չ, կա ո՜չ, ա՛յ ոչ ու փուչ, որտեղի՞ց տամ․․․ Երեք մանեթ ունենամ՝ կտանեմ, հացի կտամ, կբերեմ կուտեք, հրես մնացել եք սոված նստած․ կա ո՛չ․․․»

1. Ինչպիսի՞ ընկեր էր Նեսոն։ Հիմնավորի՛ր պատասխանդ։

Նեսոն մաքուր,միամիտ,բարի և խելացի տղա եր ։

1. Պատմվածքի հերոսը ճի՞շտ էր վարվում, որ ներում էր մանկության ընկերոջը։

Այո քանի որ իր մանկության ընկերներ։

Անգի՛ր սովորել պոեմի նախերգանքը, կատարի՛ր առաջադրանքները։

206. Անտառ բառը տարբեր ձևերով գործածելով՝ նախադասություններ կազմի՛ր:

Անտառում աշնանային տերևաթափ էր։

Անտառից լսվում էին տարբեր կենդանիների ձայներ։

207. Տրված բառերի բոլոր հնարավոր ձևերը գրի՛ր:

Պահարան, պահակ, խողովակներ, դարակներ:

209. Բոլոր նման բառաձևերը խմբավորի՛ր: Ո՞րն է նմանությունը:
Ափից, շենք, գյուղին, շենքով, գյուղում, ափ, գյուղով, շենքում, ափով, գյուղից, գյուղ, շենքից, ափին, շենքին:

Ափից,շենքից,գյուղից

Գյուղ,ափ,շենք

Շենքով,գյուղով,ափով

210. Հարցումարտահայտողբառըտրվածբառերովկամնրանցովկազմվածբառակապակցություններովփոխարինի՛ր: Տրվածբառերիցո՞րըի՞նչձևովգրեցիր:

Գիրքը որտե՞ղ է:
Պայուսակ, գրադարակ, հեռուստացույց, պահարան, սեղան, ձեռք, աթոռ, լիճ:

Գիրքը պահարանի մեջ է։

211. Բառակապակցություններևնախադասություններկազմի՛ր հարցում արտահայտող որտե՞ղ բառի փոխարեն տրվածգոյականներըգրելով: Տրվածբառերիցո՞րըի՞նչձևովգրեցիր:

Որտե՞ղ լինել:
Երեխան որտե՞ղ է:
Դպրոց, տուն, դասարան, բակ, փողոց, մանկապարտեզ:

Երեխան մանկապարտեզում է։

Նախերգանք

Հե՛յ, պարոննե՛ր, ականջ արեք
Թափառական աշուղին,
Սիրո՛ւն տիկնայք, ջահե՛լ տըղերք,
Լա՛վ ուշ դըրեք իմ խաղին։

Մենք ամենքըս հյուր ենք կյանքում
Մեր ծնընդյան փուչ օրից,
Հերթով գալիս, անց ենք կենում
Էս անցավոր աշխարհից։

Անց են կենում սեր ու խընդում,

Գեղեցկություն, գանձ ու գահ,
Մահը մերն է, մենք մահինը,
Մարդու գործն է միշտ անմահ։

Գործն է անմահ, լա՛վ իմացեք,
Որ խոսվում է դարեդար,
Երնե՜կ նըրան, որ իր գործով
Կապրի անվերջ, անդադար։

Չարն էլ է միշտ ապրում անմեռ,
Անե՜ծք նըրա չար գործքին,
Որդիդ լինի, թե հերն ու մեր,

Թե մուրազով սիրած կին։

Ես լավության խոսքն եմ ասում,
Որ ժըպտում է մեր սըրտին.

Ո՞վ չի սիրում, թեկուզ դուշման,
Լավ արարքը, լավ մարդին։

Է՜յ, լա՛վ կենաք, ակա՛նջ արեք,
Մի բան պատմեմ հիմի ձեզ,
Խոսքըս, տեսեք, ո՞ւր է գընում,
Քաջ որսկանի գյուլլի պես։

I
Նադիր Շահը զորք հավաքեց,

Զորք հավաքեց անհամար,
Եկավ Թըմկա բերդը պատեց,
Ինչպես գիշերն էն խավար։

— Հե՜յ, քաջ Թաթուլ, կանչեց Շահը,
Անմա՞հ էիր քեզ կարծում.
Ե՛կ, բերել եմ ես քու մահը,
Ի՜նչ ես թառել ամրոցում։

— Մի՛ պարծենա, գոռոզ Նադիր,
Պատասխանեց էն հըսկան.
Գըլխովը շա՜տ ամպեր կանցնեն,

Սարը միշտ կա անսասան։

Ասավ, կանչեց իր քաջերին,
Թուրը կապեց հավլունի,
Թըռավ, հեծավ նըժույգ իր ձին,
Դաշտը իջավ արյունի։

Ու քառսուն օր, քառսուն գիշեր,
Կըռիվ տըվին անդադար,
Ընկան քաջեր, անթիվ քաջեր,
Բերդի գըլխին հավասար։

Իրան, Թուրան ողջ եկել են,

Թաթուլն անհաղթ, աննկուն,

Զորք ու բաբան խորտակվել են,
Նըրա բերդը միշտ կանգուն։

Ու միշտ ուրախ, հաղթանակով
Իր ամրոցն է դառնում նա.
Սպասում է էնտեղ կինը,
Ջահել կինը սևաչյա։

Առաջադրանքներ՝ 

1. Նախերգանքը ուշադիր կարդացեք և գրեք, թե ըստ հեղինակի ինչն է անմահ:

Մարդու բարի գործն է միշտ անմահ։

1. Կարդացեք համացանցում և գրեք, թե Նադիր շահը որ երկրի թագավորն է եղել:

Նադիր Շահը եղել է Պարսկաստանի թագավորը։

1. Համացանցում կարդացեք Թաթուլ իշխանի (Թաթուլ Վանանդեցի) մասին և գրեք, թե ինչ պատասխան է տվել Տուղրիլին:

Թաթուլը պատասխանել է՝ «…եթե իմ զարկածն է, չի ապրի, իսկ թե ուրիշինն է, այդ չգիտեմ»։

19 և 5=19×1, 5×1= 1

25 և 45=5×5=25, 5x3x3=5

14 և 28=2×7=14, 2x2x7= 2, 7

36 և 4=3x3x2x2=36, 2×2=2

105 և 25=5x5x2x2+5, 5×5=5

15 և 65=3×5, 13×5=5

28 և 20=14×2, 2×10=2

6 և 11=6×11=66

4 և 31=4=4×31=204

67 և 27=67×27=1809

27 և 81=27= 3x3x3, 3x3x3x3

35 և 100= 5×7=35, 5x5x2x2= 5

25 և 200= 200:25=8

450 և 900=900:450=2

62 և 12=62×1, 12x=1

42 և 62= 3x2x7=42, 2×31=62=2

16 և 36=4×4=16, 4x3x3=4

Աժդահակ / Գեղամա լեռներ

Աժդահակ լեռը Գեղամա լեռնավահանի ամենաբարձր կետն է: Գտնվում է ՀՀ Կոտայքի և Գեղարքունիքի մարզերի սահմանագլխին: Հանգած հրաբխային կոն է՝ 50 մ խորության և 500 մ շրջագծով խառնարանով, որի հատակը լցված է ջրով: Բացարձակ բարձրությունը 3597, 3 մ է, հարաբերականը՝ մինչև 500 մ։ Գոյացել է  հրաբխային  և լավային արտահոսքի հետևանքով։ Կազմված է գորշավուն խարամներից, լապիլներից և հրաբխային ռումբերից։

Գեղամա լեռների վիշապաքարերը

Գեղամա լեռներում շատ էին վիշապաքարերը, որոնք տարբեր ժամանակներում տեղափոխվել են: Սովետական ժամանակաշրջանում նույնիսկ բերվել են Երևան: Նոր Նորքի զանգվածում կա վիշապների պուրակ: Գեղամա լեռներից բերված մի հսկա վիշապ էլ կանգնած է «Վերնիսաժի» մոտ՝ կառավարական շենքի դիմաց:Այժմ կանգուն են վիշապաքարերից երկուսը, որոնք գտնվում են Վանքի լճի ափին (Վիշապալիճ):Աժդահակ բարձրանալիս պետք է անպայման տեսնել նաև այդ վիշապաքարերն ու ժայռապատկերները:

Մաս և ամբողջ
Թվի մաս գտնելը

Եթե քառակուսին բաժանենք 2 հավասար մասի, ապա այդ մասերից մասը։
-ը կարդում ենք մեկ երկրորդ։

մաս կամ կես։
-ը հասկանանք այսպես՝ ամբողջը բաժանել 2 հավասար մասի և վերցնել 1 մասը։

Եթե քառակուսին բաժանենք 4 հավասար մասի, ապա այդ մասերից մասը։
-ը կարդացվում է մեկ չորրորդ։
մաս կամ մեկ քառորդ մաս։
-ը հասկանանք այսպես՝ ամբողջը բաժանել 4 հավասար մասերի և վերցնել 1 մասը։

ասելով հասկանում ենք ամբողջը բաժանել 16 հավասար մասերի և վերցնել 1 մասը։

Առաջադրանքներ
Պատկերներից յուրաքանչյուրի վրա նշված մասն արտահայտիր թվերով։
1/9

ա)

բ)
1/5

1/6
գ)

դ)3/10

ե) 3/9

Թվի մաս գտնելը
-րդ մասը կլինի՝
36։6=6Գտիր թվի նշված մասը։

-րդ մասը
160:4×1=40
-րդ մասը
250:5×1=50
-րդ մասը
3000:10×1=300
-րդ մասը
180:9×1=20
Հաշվիր։
-րդ մասը
245:5×1=49կգ
-րդ մասը
24:4×1=6 ժ

-րդ մասը
210:7×1=30 դրամ
Արտահայտիր նշված միավորներով։
ժ=60:6×1=10 ր
կմ = 1000:5×1=200 մ
օր = 24:12×1=2 ժ
տ = 12:4×1=3ամիս
ց =100:10×1=10 կգ
մ = 100:20×1=5 սմ

1. Впишите пропущенные буквы. Допишите сказку.

Жили-были на свете волшебный карандаш и фонарь. Каждый делал то, что умел. Карандаш рисовал и писал сказки, а фонарь освещал ночью комнату, в которой они жили. И вот однажды …

2. Прочитайте слова и напишите, как они называются. Например: Бегемот — животное; диван — предметы, вещи.

Бегемот-животное, болезнь-чувства, верблюд-животное, гроза-явления природы, дождь-явления природы, диван-предметы, вещи, доброта-качества человека, жадность-качества человека, инженер-люди, костюм-предметы, вещи, карандаш-предметы, вещи, охотник-люди, печаль-чувства, посудапредметы, вещи, вьюга-явления природы, радость-чувства, писатель-люди, друг-люди, упрямство-качества человека, актер-люди.

Впишите слова:…………………………. — люди;………………— животные; …………………. предметы, вещи;………………..— чувства, качества человека; ………………… — явления природы.

3. Прочитайте. Запишите слова в два столбика.
Музыка, композитор, картина, художник, певец, гнездо, птичка, бабочка, цветок, машина, водитель, учитель, стул, стол, дом, машина, звезда.

Кто? -композитор,художник,певец,водитель, учитель.

Что?-Музыка,картина,гнездо,птичка,бабочка,цветок,машина,сту-л,стол,дом,машина,звезда.

  4. Из данных слов составьте предложения.

а)  весенние, первые, цветы, Расцвели;

первые весенние цветы расцвели.

б) зелёные, На деревьях, листочки, распустились;

На деревьях листочки, распустились;

в) бегают, муравьи, В траве;

В траве бегают муравьи;

г) проснулись, ежи, В лесу, колючие;

В лесу проснулись колючие ежи;

д) звонкие, Раздаются, птиц, голоса.

Раздаются звонкие голоса птиц.

Ա

Ես իմ մանկության գարունները անց եմ կացրել մեր սարերում:

Շատ էի սիրում իմ տատոնց տունը ու միշտ այնտեղ էի լինում: Իմ քեռիներից ամենից փոքրը` Ահմադը, հովիվ էր:

Նա ինձ տանում էր, ման էր ածում գառների մեջ, հետը հանդից հաղարճի կարմիր ճյուղեր էր բերում ինձ համար, իսկ իրիկունները հանում էր սրինգը ու ածում:

Ու աստղալի, լուսնյակ գիշերները, ահագին խարույկի շուրջը բոլորած, ծափ էին տալի, խնդում էին իմ պապն ու տատը, իմ քեռիները, իսկ ես թիթեռի նման թրթռում, պար էի գալի նրանց շրջանի մեջ:

Ահմադը թուրքի անուն է, դրա համար էլ երբ մենք խոզի միս էինք ուտում, միշտ տանեցիք հանաք էին անում, ծաղրում, ծիծաղում էին Ահմադի վրա, թե` Ահմադը հայացավ, Ահմադը հայացավ…

Իհարկե, անունը լսողը կասեր թուրք է. բայց հենց ներս մտներ, տեսներ թե Ահմադը ինչպես է ժաժ գալի տանը, հերիք էր, իսկույն կիմանար, որ նա տան սիրելի տղան է:

Ում կամենում էր, տուն էր բերում, պատվում, ճամփու դնում: Աղքատը ողորմություն ուզեր թե հարևանը հացփոխ, իր ձեռքով տաշտից վերցնում էր, տալի: Տան աղջիկներին ու փոքրերին հրամայում էր, ծեծում էր, սիրում էր, ինչպես և մյուս քեռիներս: Անասունների համար հոգին տալիս էր: Մինը հիվանդանալիս գրեթե ինքն էլ հետն էր հիվանդանում, էնքան էր սիրում: Ինքն էլ էնպես սիրելի էր ամենքին: Ահմադը հիվանդանում էր թե չէ, մեր ուրախությունն էլ հետը կտրում էր: Ու ամբողջ օրը տատս ու պապս չորս կողմը պտտվում էին, ինչ որ լավ բան էին գտնում, շուրջն էին հավաքում, խնդրում էին, թե էլ ուրիշ ինչ կուզի սիրտը:

Բ

Մի առավոտ էլ վեր կացա, տեսնեմ` բոլոր տանեցիք տխուր են:

Իմ տատը արտասվելով քթքթում էր, ման էր գալի անկյուններում ու ինքը չէր իմանում, թե ինչ էր անում: Հարսներն ու աղջկերքը լուռ, տխուր ներսուդուրս էին անում: Վրանի դռան կողքին նստած խոսում էր իմ պապը, իսկ մի քիչ հեռու գլխակոր նստած էին քեռիներս:

— Աստված լինի քո օգնականը, բալա ջան, — խոսում էր պապս: — Չոր քարին գնալիս՝ չոր քարն էլ կանաչի քեզ համար: Պակաս օրդ խնդությունով անց կենա… Դե, վեր կաց, օրն անց է կենում, ճամփեդ երկար է: Վեր կաց, բալա ջան, աստված բարի ճամփա տա, ոտդ ոչ դիպչի քարի…

Ահմադը չուխի փեշով աչքերը սրբեց, վեր կացավ, եկավ մոտեցավ իմ պապին: Պապս գրկեց, համբուրեց Ահմադին, ու աչքերը լցվեցին արտասուքով:

— Քո աշխատանքը մեզ հալալ արա, Ահմադ ջան, մեր աղ ու հացն էլ քեզ հալալ լինի, քո մոր կաթնի պես: Մեզ մտիցդ գցես ոչ: Թե աջողություն ունենաս` իմացրու, որ մենք էլ ուրախանանք, թե պակասություն ունենաս` իմացրու, որ հարեհաս լինենք: Դե, գնա, քեզ մատաղ, աստված բարի ճամփա տա:

Ապա թե տատս գրկեց, համբուրեց Ահմադին, հետո մնացածները լաց լինելով ձեռն առան: Ապուշ կտրած փոքրերիս էլ Ահմադը համբուրեց և մի երկու կով, հորթ, գոմեշ, ձագ, մի կտրկան ոչխար, մի բարձած էշ առաջն արած, մի երկու շուն էլ ետը գցած, ճանապարհ ընկավ: Մյուս քեռիներս ուղեկցում էին Ահմադին:

— Աստված բարի ճամփա տա, Ահմադ ջան, գնաս բարով, բալա ջան, — ձեռքը ճակատին դրած ետևից ձայն էր տալիս պապս:

Գ

Ահմադը անցավ սարի մյուս կողմը, մյուս քեռիներս վերադարձան: «Բայց ինչո՞ւ էին լաց լինում մեր տանը, քեռի Ահմադը ո՞ւր գնաց», մտածում էի ես:

— Ահմադը ո՞ւր գնաց, նանի — հարցրի իմ տատին:

— Իրենց տունը գնաց, — պատասխանեց տատս:

— Իրենց տունը ո՞րն է…

— Ուրիշ տեղ է:

— Ահմադը ո՞վ էր որ…

— Ահմադը թուրք էր, մեր ծառան էր: Է՜, քանի տարի մեր տանն էր… Հիմի իր իրավունքն առավ ու գնա՜ց…

— Բա էլ չի՞ գալու:

— Չէ՜, բալա ջան, գնա՜ց…

Առաջադրանքներ

Բացատրի՛ր պատմվածքում ընդգծված բառերն ու արտահայտությունները։

անց կացնել-անց կացնել

ման ածել-ման տալ

ածել-նվագել

պար  գալ-պարե

ժաժ գալ-շարժվել

Մինը-մեկը

անց կենալ-անցնել

աջողություն-հաջողություն

Դո՛ւրս գրիր դարձվածքները և բացատրի՛ր։

անց կացնել-անց կացնել

ման ածել-ման տալ

ածել-նվագել

պար  գալ-պարե

ժաժ գալ-շարժվել

Ապուշ կտրած-զարմացած

Դո՛ւրս գրիր բարբառային բառերը և բացատրիր։

չուխ-հագուստ

հարեհաս-անմիջապես հասնել

աջողություն-հաջողություն

Ինչպե՞ս էր Ահմադը հայտնվել հայ ընտանքիում։ Տեքստում կա՞ այդպիսի հատված, որտեղ պատմվում է այդ մասին։

Ի՞նչպես էին տնեցիները վերաբերվում Ահմադին։ Դուրս գրի՛ր նրանց վերաբերմունքը բնորոշող հատվածները։

Ահմադը հիվանդանում էր թե չէ, մեր ուրախությունն էլ հետը կտրում էր: Ու ամբողջ օրը տատս ու պապս չորս կողմը պտտվում էին, ինչ որ լավ բան էին գտնում, շուրջն էին հավաքում, խնդրում էին, թե էլ ուրիշ ինչ կուզի սիրտը:

Բնութագրի՛ր Ահմադին։

Ահմադը բարի սրտով,կամեցող և բոլորին հասնող երիտասարդ էր,որին բոլորը սիրում էին ընտանիքի անդամի պես։

Ի՞նչ տրամադրությամբ Ահմադը տանեցիներին հրաժեշտ տվեց։ Դո՛ւրս գրիր այդ տողերը։

Ապա թե տատս գրկեց, համբուրեց Ահմադին, հետո մնացածները լաց լինելով ձեռն առան: Ապուշ կտրած փոքրերիս էլ Ահմադը համբուրեց և մի երկու կով, հորթ, գոմեշ, ձագ, մի կտրկան ոչխար, մի բարձած էշ առաջն արած, մի երկու շուն էլ ետը գցած, ճանապարհ ընկավ:

Փորձիր հորինել պատմվածքի շարունակությունը․ <Իսկ հետո Ի՞նչ եղավ>։

Ինչի՞ մասին է այս պատմվածքը, ի՞նչ է սովորեցնում։ Մի քանի նախադասությամբ ներկայացրու կարծիքդ։

Այս պատմվածքը ինձ սովորեցրեց, սեր կապչունի թե ինչ ազգություն ունի մարդը,կարևորը որ նա մաքուր հոգի ունենա։

Օրվա գործունեություն.
Բանավոր հաշվարկներ
Կրկնեք բազմապատկման աղյուսակը։

Թեմա՝ Ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկ և ամենամեծ ընդհանուր բաժանարար/ինքնաստուգում․

Անհրաժեշտության դեպքում թվերը պարզ արտադրիչների
վերլուծելով գտեք նրանց ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկը և գտեք նաև նրանց ամենամեծ ընդհանուր բաժանարարը։

25 և 35

25=5×5

35=7×5

(35;25)=5

[25,35]=175

18 և 36

(18,36)=18

[18;36]=36

10 և 50

(50,10)=10

[10,50]=50

7 և 11

[7,11]=77

(7,11)=1

4 և 18

4=2×2

18=2×3×3

(18,4)=2

[4,18]=36

15 և 60

(15,60)=15

[15,60]=60

3 և 17

(3,17)=1

[3,17]=51

4 և 24

[4,24]=24

(4,24)=4

33 և 11

(33,11)=11

[33,11]=33

14 և 42

(14,42)=14

[42,14]=42

19 և 38

[19,38]=38

(19,38)=19

12 և 28

12=2×2×3

28=2×2×7

(12;28)=4

[12,28]=84

30 և 35

(30,35)=5

[30,35]=175

56 և 18

(56,18)=2

[56,18]=504

9 և 7

(9,7)=1

[9,7]=63

Ես ինքս ինձ ստուգեցի և ես ինձ գնահատում եմ 10-ից 8-ը։