Posted in Պատմություն 8

Պատմություն

1.Կիրառի՛ր աշխարհագրական հմտություններդ: Ինչպե՞ս կարող էր
օսմանա-սեֆյան պատերազմն ազդել տարածաշրջանի առևտրային
ուղիների և տնտեսական գործունեության վրա:

Օսմանյան և Սեֆյան կայսրությունների միջև հիմնականում վիճարկվում էին Կովկասի (ներառյալ Հայաստանի մեծ մասը), Իրաքի և Արևելյան Անատոլիայի տարածքները։ Հայաստանը ռազմավարական կարևորություն ուներ երկու կայսրությունների համար՝ իր աշխարհագրական դիրքի շնորհիվ՝ որպես կապող կամուրջ Արևելքի և Արևմուտքի միջև:


2. Մեկնաբանի՛ր քարտեզը։ Ո՞ր տարածքներն էին վիճարկվում Օսմանյան
կայսրության և Սեֆյան կայսրության միջև։

Օսմանյան և Սեֆյան կայսրությունների միջև հիմնականում վիճարկվում էին Կովկասի (ներառյալ Հայաստանի մեծ մասը), Իրաքի և Արևելյան Անատոլիայի տարածքները։ Հայաստանը ռազմավարական կարևորություն ուներ երկու կայսրությունների համար՝ իր աշխարհագրական դիրքի շնորհիվ՝ որպես կապող կամուրջ Արևելքի և Արևմուտքի միջև:

>Ներկայացրո՛ւ։ Որո՞նք էին XV դ. Օսմանյան սուլթանության և Սեֆյան Պարսկաստանի միջև
բախման հիական պատճառները:

XV դարի բախման հիմնական պատճառները

Կրոնական տարբերություններ՝ Օսմանյան կայսրությունը սուննի իսլամի հետևորդ էր, մինչդեռ Սեֆյան Պարսկաստանը շիա իսլամի կողմնակիցն էր։
Տարածքային հակասություններ՝ հատկապես Կովկասի և Միջագետքի ռազմավարական տարածքների համար։
Գերիշխանության հաստատման պայքար՝ երկու կայսրություններն էլ ձգտում էին գերիշխանություն հաստատել տարածաշրջանում:
> Վերլուծի՛ր։ Ի՞նչ հետևանքներ ունեցավ օսմանցիների և սեֆյանների միջև
հակամարտությունը Հայաստանի մշակութային կյանքի և ժողովրդագրական պատկերի վրա:

Հետևանքները Հայաստանի մշակութային և ժողովրդագրական վրա

Քաղաքակրթական ավերածություններ՝ պատերազմները հանգեցրին հայկական քաղաքների և գյուղերի ավերումին:
Դեմոգրաֆիական փոփոխություններ՝ բազմաթիվ հայեր ստիպված էին գաղթել, իսկ որոշ շրջաններում սկսվեց մահմեդականացման գործընթաց։
Մշակութային կորուստ՝ հայկական մշակութային և կրոնական ժառանգությունը մեծապես տուժեց:
> Գնահատի՛ր։ Ի՞նչ քայլեր ձեռնարկեցին XVI դ. հայազգի գործիչները Հայաստանի
ազատագրման ուղղությամբ։ Ինչո՞ւ դրանք հաջողության չհասան:

Հայազգի գործիչների քայլերը և դրանց անհաջողությունները
XVI դարում հայ ազգային գործիչները փորձեցին ազատագրել Հայաստանը՝ համագործակցելով եվրոպական տերությունների կամ տեղական առաջնորդների հետ։ Սակայն այս ջանքերը հաջողություն չունեցան՝ մի քանի պատճառներով.

Տարածաշրջանի երկու հզոր կայսրությունների՝ Օսմանյան և Սեֆյան, գերիշխանությունը։
Հայկական բանակի և ռազմական կազմակերպվածության բացակայությունը։
Քաղաքական համերաշխության պակասը՝ ներքին տարաձայնությունների պատճառով։
Եվրոպական տերությունների շահերի բացակայությունը Հայաստանում:
Այս գործոնների համադրությամբ հայկական ազատագրական շարժումները չկարողացան ստանալ բավարար աջակցություն և կայունություն:

Posted in Հայոց լեզու 8

Հայոց լեզու

1.Ամանաորյա բարեմաղթանքներ գրիր․․․

Շնորհավոր Ամանոր և Սուրբ Ծնունդ: Թող նոր տարին խաղաղություն, բարեկեցություն և երջանկություն բերի քո ընտանիքին:


Թող 2025-ը լինի հաջողության, սիրո և առողջության տարի՝ լի դրական պահերով ու պայծառ երազանքներով:


Թող Ամանորի հրաշքը միշտ շողա ձեր տանը, և տարին ձեզ համար բերի մեծ հաջողություններ:

2.Պատմի՜ր քո սիրած ամանորյա ֆիլմի մասին։

Իմ սիրած ամանորյա ֆիլմը Տանը մենակն է։ Այս ֆիլմը հիանալի կերպով համատեղում է հումորն ու ամանորյա տրամադրությունը։ Մանկական անկեղծությունն ու սրտառուչ պահերը օգնում են մեզ հիշել ընտանիքի և ջերմության կարևորությունը՝ հատկապես Ամանորի օրերին։ Փոքրիկ Քևինը, մնալով տանը մենակ, խելացիությամբ ու հնարամտությամբ հաղթահարում է բոլոր խոչընդոտները՝ պահպանելով տունը կողոպտիչներից։

3.Սխալ գործածված ժամանակաձևերը գտի՛ր և ուղղի՛ր:

Դժվար է ասել, թև մեր ժամանակներում քանի՛ օր կպահանջվեր աշխարհի բոլոր երկրներով անցնելու համար: Եթե ուղևորությունը կատարվի նավով ու գնացքով, մոտ երեսուն օր պետք կլիներ:

Թերևս մի ուրիշ բան չկա, որ մարդկային կյանքի մեջ այնքան, շատ փոփոխություն մտցներ, որքան տրանսպորտը: Ժյուլ Վեռնի «Ութսուն օր աշխարհի շուրջը» վեպի լույս տեսնելուց շատ չէր անցել, երբ ամերիկացի մի լրագրող որոշում է իրականացնել Ֆիլեաս Ֆոգի ֆանտաստիկ մտահղացումը: Արդեն ստեղծել են տրանսպորտային թանկարժեք, բայց փոխարենը կատարյալ միջոցներ, որոնք ճանապարհների կարիք չեն գգա:

Մի մարդ ընկերոջը մի սնդուկ արծաթ պահ տվեց ու գնաց ճամփորդության: Երբ վերադարձավ, գնաց, իր ապրանքը վերցրեց, տուն բերեց: Բացեց ու ի՜նչ տեսավ… Սնդուկի մեջ միայն երկաթի կտորտանք էր: Ի՞նչ անի, ինչպե՞ս անի, որ իր փողերը ետ բերի: Մտածեց, մտածեց ու հնարը գտավ: Երբ հերթական զոհերին են տանում հրեշի մոտ, նրանց միանում է թագավորի տղան, որ հաղթեր ջրի ճամփան փակողին ու մարդկանց ազատեր ահավոր տառապանքներից: Ի՞նչ կանես, եթե հայտնվեր ու ամեն ինչ բացատրեր: Ի՞նչ կտաս, որ քեզ մի իսկական շուն նվիրեի: Ինչե՜ր կանեի, թե նորից սկսելու հնարավորություն ունենամ: Ի՜նչ ասես չէի տա, որ ուզածիս հասնեմ

4.Նախադասությունները տրված շաղկապական բառերից յուրաքանչյուրով միացրո՛ւ, դարձրո՛ւ բարդ նախադասություն: Երկրորդական նախադասություններն ընդգծի՛ր:

ա) Երբ, բ) թե չէ, գ) որ:

Գետը զայրանում է: Կամուրջը նրա հոսանքը բաժանում է ճյուղերի:

ա) Երբ գետը զայրանում է, կամուրջը նրա հոսանքը բաժանում է ճյուղերի:
բ) Գետը զայրանում է, թե չէ կամուրջը նրա հոսանքը բաժանում է ճյուղերի:
գ) Գետը զայրանում է, որովհետև կամուրջը նրա հոսանքը բաժանում է ճյուղերի:

5..Զույգ նախադասությունները միացրո՛ւ, մեկ բարդ նախադասություն դարձրո՛ւ ` քանի ձևով կարող ես:

Փողոցի ծայրը բաժանվում է նեղ ճանապարհների: Դրանք տանում են դեպի այգիները: Զրույցը լռում էր: Նրանք լսում էին ջրերի ձայնը: Գուցե այդպիսին է եղել աշխարհը այն ժամանակ: Քարածուխի հսկա շերտեր են գոյացել և շերտերի վրա պահել վաղուց անհետացած բույսերի ու սողունների հետքեր: Վեր բարձրանալիս որսորդը զգաց: Մեկը հետևում է իրեն: Անունը Ծիրանի տափ է: Ծիրանի ոչ մի ծառ չկա այնտեղ: ժամանակին հսկաներ են ապրել: Իհարկե, այդ ձորերը նրանց համար առուներ են եղել: Շինականին քարափի գլխի հովը դուր եկավ: Կալին կալսածը հեշտ կլիներ քամուն տալ: Ես ուրախ կլինեմ: Ամեն ինչ կկարգավորվի: Դու քաջ ես ու անձնվեր: Դու կարդարացնես մեր հույսերը: Մարդու արյունատար մազանոթների ընդհանուր երկարությունը հարյուր հագար կիլոմետրի է հասնում: Դա հասարակածից երկուսուկես անգամ երկար է:

Posted in Русский язык 8

Русский язык

1 урок.

Я не люблю смотреть телевизионные передачи. Но были программы, которые я смотрел всегда: танцы на льду. Потом я устал от них и смотреть перестал. Перестал систематически, смотрю только эпизодически. Больше всего мне нравится, когда те, кого считают слабыми или кто ещё не вошёл в обоймы «признанных», выступают удачно. Удача начинающих или удача неудачливых приносит, бесспорно, гораздо более удовлетворения, чем удача удачников.

Но дело не в этом. Больше всего меня восхищает, как «конькобежец» (так в старину называли спортсменов на льду) выправляет свои ошибки во время танца. Упал и встаёт, быстро вступая снова в танец, и ведёт этот танец как ни в чём не бывало. Это искусство, огромное искусство.

Но ведь в жизни ошибок бывает гораздо больше, чем на ледяном поле. И надо уметь выходить из ошибок. Надо исправлять их немедленно и красиво. Да, именно красиво. Когда человек упорствует в своей ошибке или чересчур переживает, думает, что жизнь кончилась, «всё погибло»,  — это досадно и для него, и для окружающих. Окружающие испытывают неловкость не от самой ошибки, а от того, какое неумение проявляет ошибившийся в её исправлении.

Признаться в своей ошибке перед самим собой (не обязательно делать это публично: тогда это либо стыдно, либо рисовка) не всегда легко, нужен опыт. Нужен опыт, чтобы после совершённой ошибки как можно скорее и как можно легче включиться в работу, продолжить её. И окружающим не надо понуждать человека к признанию ошибки, надо побуждать к её исправлению, реагируя так, как реагируют зрители на соревнованиях. Иногда даже награждать спортсмена, легко исправившего свою ошибку, радостными аплодисментами при первом же удобном случае.

Надо не запоминать сотни правил, а запомнить одно  — необходимость уважительного отношения к себе и к другим.

(По Д. С. Лихачёву)

Вопросы к представленном тексту:

1.Какие телевизионные передачи автор изначально любил смотреть?

Автор изначально любил смотреть танцы на льду

2. Что, по мнению автора, приносит больше удовлетворения: удача начинающих или удача признанных спортсменов?

По мнению автор удача начинающих приносит больше удовольствия

3. Как автор описывает процесс исправления ошибок в жизни по сравнению с танцем на льду?

Но ведь в жизни ошибок бывает гораздо больше, чем на ледяном поле. И надо уметь выходить из ошибок. Надо исправлять их немедленно и красиво.

4. Как вы понимаете фразу «исправлять ошибки немедленно и красиво» в контексте жизни?

Мне кажется эта пословица означает что если ты в чем то ошибся то нужно сразу же исправить все.

5. Почему автор считает важным не запоминать много правил, а сосредоточиться на уважительном отношении к себе и другим?

Потому что если ты не будешь уважать других то другие тоже не будут тебя уважать.

6. Как вы справляетесь с ошибками в своей жизни? Используете ли вы какие-либо из рекомендаций автора?

Не знаю

7. Как можно поддерживать уважение и позитивное отношение в трудных ситуациях, связанных с ошибками?

Всегда нужно подбадривать и помогать людям которым нужна помощь.

Posted in Երկրաչափություն 8

Երկրաչափություն պարապմունք 24

1․ Ո՞ր ուղիղն է կոչվում շոշափող:

Եթե ուղիղը շրջանագծի հետ ունի մեկ ընդհանուր կետ, ապա այն կոչվում է շրջանագծի շոշափող:

2. Գրել շրջանագծի շոշափողի հատկությունները:

Շոշափումը և շրջանագիծը միայն մեկ ընդհանուր կետ ունեն:
Շոշափողը շրջանագծի հետ ունի միայն մեկ ընդհանուր կետ, որը կոչվում է շոշափման կետ:

Շոշափողի ուղղաձիգ լինելը շառավղին:
Շոշափման կետում շոշափողը ուղղահայաց է լինում այն շառավղին, որը անցնում է նույն կետով:

Շոշափողների երկարությունների հավասարությունը:
Միևնույն արտաքին կետից դեպի շրջանագիծ գծված երկու շոշափողներն ունեն հավասար երկարություններ:

Կոնկրետությունը արտաքին կետի համար:
Շոշափողը գոյություն ունի միայն այն դեպքում, երբ տվյալ կետը գտնվում է շրջանագծի սահմաններից դուրս:

Շոշափողի անկյունը:
Եթե երկու շոշափողներ անցնում են միևնույն արտաքին կետով, ապա այդ շոշափողներն իրար հետ կազմում են հավասար անկյուններ:

3. Տրված է՝  ∠CAO=29°

Հաշվել ՝ ∠ABO և ∠COA

4. Տրված է՝ AB=12մ BO=5մ։ Գտնել CA-ն և OC-ն

5. AB ուղիղը B կետում շոշափում է O կենտրոնով և r=2,5 սմ շառավիղով շրջանագիծը: Գտնել ABO եռանկյան անկյունները, եթե AO=5 սմ:

ABO-ի անկյուններն են՝

  • OBA=90∘
  • AOB=30∘
  • OAB=60∘

6. Տրված է O կենտրոնով և 3,5 սմ շառավիղով շրջանագիծ: A կետն այնպիսին է, որ AO=7 սմ: A կետով տարված են այդ շրջանագծի երկու շոշափողներ: Գտնել դրանց կազմած անկյունը:

Շոշափողներով կազմված անկյունը հավասար է 60∘:

7. AB-ն և AC-ն O կենտրոնով շրջանագծին A կետից տարված շոշափողների հատվածներն են : Գտնել BAC անկյունը, եթե AO հատվածի միջնակետը գտնվում է այդ շրջանագծի վրա:

BAC=60°

8. Տրված է A անկյանը, որի կողմերը շոշափում են O կենտրոնով և 6,78 սմ շառավղով շրջանագիծը: Հաշվել OA հատվածի երկարությունը, եթե  ∠A=60°:

OA=13.56սմ

Posted in Հայոց լեզու 8

Հայոց լեզու

1.Գրի՜ր մտքերդ՝ «Բան ունեմ ասելու » վերնագրով։

2.Տեքստի բայերը փոխի՛ր այնպես, որ պատասխանեն ի՞նչ արեց (արեցին) հարցին: Բայաձևերից ո՞րը կանվանես անցյալ կատարյալ, ո՞րը` անկատար անցյալ:

Ճապոնացի տասնիննամյա մի ծառայող հուլիսյան մի կիրակի օր բարձրանում էր Մուկաբակի լեռը: Ալպինիզմի համապատասխան պատրաստություն չունենալու պատճառով նա զառիթափից պոկվում էր և ընկնում լեռնային գետակը: Ջուրն ընկնելիս կորցնում էր գիտակցությունը և ուշքի էր գալիս գահավիժող ջրվեժի կենտրոնում աճած միայնակ սոճու ճյուղերից կախված: Ծառը նրան մի ամբողջ շաբաթ պատսպարում էր: Նրան ալպինիստները գտնում էին միայն հաջորդ կիրակի:

Ճապոնացի տասնիննամյա մի ծառայող հուլիսյան մի կիրակի օր բարձրացավ Մուկաբակի լեռը: Ալպինիզմի համապատասխան պատրաստություն չունենալու պատճառով նա զառիթափից պոկվեց և ընկավ լեռնային գետակը: Ջուրն ընկնելիս կորցրեց գիտակցությունը և ուշքի եկավ գահավիժող ջրվեժի կենտրոնում աճած միայնակ սոճու ճյուղերից կախված: Ծառը նրան մի ամբողջ շաբաթ պատսպարեց: Նրան ալպինիստները գտան միայն հաջորդ կիրակի:

3.Փակագծերի բայերը պահանջված ձևով գրի՛ր, հետո տեքստերը համեմատի՛ր:

Ա. Խոտերն ու ծաղիկներն ինչպե՞ս (արտահայտել) զգացմունքները, եթե շարժվել կարողանան: Եթե բուսաբանները փորձ անեն ու իմանան այդ հարցի պատասխանը, օգտակար բույսերի համար ավելի լավ պայմաններ (ստեղծել) և, հավանաբար, (կարողանալ) ավելի արդյունավետ պայքարել մոլախոտերի դեմ:

Բ. Խոտերն ու ծաղիկներն ինչպե՞ս (արտահայտել) զգացմունքները, եթե շարժվել կարողանային: Եթե բուսաբանները փորձ անեին ու իմանային այդ հարցի պատասխանը, օգտակար բույսերի համար ավելի լավ պայմաններ (ստեղծել) և, հավանաբար, (կարողանալ) ավելի արդյունավետ պայքարել մոլախոտերի դեմ:

Ա. Խոտերն ու ծաղիկներն ինչպե՞ս արտահայտեին զգացմունքները, եթե շարժվել կարողանային: Եթե բուսաբանները փորձ անեին ու իմանային այդ հարցի պատասխանը, օգտակար բույսերի համար ավելի լավ պայմաններ ստեղծեին և, հավանաբար, կարողանային ավելի արդյունավետ պայքարել մոլախոտերի դեմ:

Բ. Խոտերն ու ծաղիկներն ինչպե՞ս արտահայտեին զգացմունքները, եթե շարժվել կարողանային: Եթե բուսաբանները փորձ անեին ու իմանային այդ հարցի պատասխանը, օգտակար բույսերի համար ավելի լավ պայմաններ ստեղծեին և, հավանաբար, կարողանային ավելի արդյունավետ պայքարել մոլախոտերի դեմ:

Տեքստերի բայաձևերը նույնն են, տարբերություն չկա:
4..Փակագծերում տրված բայերը գրի՛ր պահանջված ձևով:

Պարզվում է, որ մարդու առողջական վիճակը նախ և առաջ (կախվել) է մարդկային հարաբերություններից: Նախանձը, օրինակ, ոչ միայն որդի նման (կրծել) մարդու հոգին և (տակնուվրա անել) էությունը, այլև (առաջացնել) ստամոքսի խոց ու արյան ճնշման հիվանդություններ: Ահա թե ինչու են ասում. «Եթե (չցանկանալ) տառապել, մի՛ նախանձիր»: Զրպարտությունը, վիրավորանքը, շողոքորթությունը, անտաշ վերաբերմունքն ու հայհոյանքը նիկոտինի ու ալկոհոլի նման (թունավորել) նաև մարդու օրգանիզմը:

Երկրում առաջին ծխողներր եգիպտական փարավոններն (լինել): Մ.թ. ա. երկրորդ հազարամյակին վերաբերող մի թանգարանում հնագետները ծխելու հարմարանքներ

(գտնել): Սենյակները ներկելիս պատուհաններն ու դռները փակ պիտի լինեն, որովհետև միջանցիկ քամին ու խոնավ օդը չեն թողնում, որ ներկը հավասարապես (չորանալ):

Պարզվում է, որ մարդու առողջական վիճակը նախ և առաջ կախված է մարդկային հարաբերություններից: Նախանձը, օրինակ, ոչ միայն որդի նման կրծել է մարդու հոգին և տակնուվրա արել է էությունը, այլև առաջացրել է ստամոքսի խոց ու արյան ճնշման հիվանդություններ: Ահա թե ինչու են ասում. «Եթե չեք ցանկանում տառապել, մի՛ նախանձեք»: Զրպարտությունը, վիրավորանքը, շողոքորթությունը, անտաշ վերաբերմունքն ու հայհոյանքը նիկոտինի ու ալկոհոլի նման թունավորում են նաև մարդու օրգանիզմը:

Երկրում առաջին ծխողները եգիպտական փարավոններն եղել են: Մ.թ.ա. երկրորդ հազարամյակին վերաբերող մի թանգարանում հնագետները ծխելու հարմարանքներ գտել են: Սենյակները ներկելիս պատուհաններն ու դռները փակ պիտի լինեն, որովհետև միջանցիկ քամին ու խոնավ օդը չեն թողնում, որ ներկը հավասարապես չորանա:



5.Տրված բառերից որքան հնարավոր է ածանցավոր բայեր կազմիր։

Ա. Ընկեր, թանձր, խոր:

Բ. Վախ, կամ, մոտ:

Գ. Հաս, անց, հագ:

Դ-. Թիռ, սառ, կիպ:

Ա. Ընկեր, թանձր, խոր

Ընկերվել, ընկերանալ, ընկերացնել
Թանձրանալ, թանձրացնել
Խորանալ, խորացնել
Բ. Վախ, կամ, մոտ

Վախենալ, վախեցնել
Կամել, կամենալ, կամացնել
Մոտենալ, մոտեցնել
Գ. Հաս, անց, հագ

Հասնել, հասունանալ, հասունացնել
Անցնել, անցկացնել
Հագնվել, հագցնել
Դ. Թիռ, սառ, կիպ

Թիռել, թռցնել
Սառել, սառեցնել
Կիպել, կիպացնել

Posted in Պատմություն 8

Հայաստանը 15 դ.

1. Ներկայացրո՛ւ։ Ի՞նչ հետևանքներ ունեցան Լենկ
Թեմուրի ասպատակությունները Հայաստանի
բնակչության և քաղաքային կյանքի վրա։

Լենկ Թեմուրի արշավանքները (14-րդ դարի վերջ – 15-րդ դարի սկիզբ) աղետալի ազդեցություն ունեցան Հայաստանի վրա:

Հազարավոր մարդիկ սպանվեցին կամ գերեվարվեցին։
Շատ բնակավայրեր դատարկվեցին, գյուղերը ամայացան, իսկ բնակչությունը նվազեց։
Հայության մի զգալի հատված բռնագաղթի ենթարկվեց դեպի հարևան երկրներ։


Հայկական քաղաքները՝ Տարոնը, Արարատյան դաշտի բնակավայրերը, Անի քաղաքը, գրեթե ամբողջությամբ ավերվեցին։
Տնտեսական կյանքը կաթվածահար եղավ։ Արհեստները և առևտուրը անկում ապրեցին։
Մշակութային և կրոնական կենտրոնները՝ վանքերը, եկեղեցիները, դպրոցները, թալանվեցին կամ ավերվեցին։
Այս ասպատակությունները նպաստեցին Հայաստանի թուլացմանը, ինչը հեշտացրեց օտար տիրապետությունների հաստատումը։
2. Բացատրի՛ր։ Ի՞նչ նշանակություն ունեցավ 1441 թ.
Էջմիածնում հայոց հայրապետական աթոռի
վերահաստատումն Էջմիածնում։1441 թվականին հայոց կաթողիկոսական աթոռը Սիսի Կիլիկիայից տեղափոխվեց Էջմիածին։



Այս որոշումը վերականգ

նեց հայոց հոգևոր կենտրոնի կապը Հայկական լեռնաշխարհի հետ։
Էջմիածինը նորից դարձավ հայոց եկեղեցու գլխավոր կենտրոնը, ինչը նպաստեց ազգային ինքնության պահպանմանը։
Կաթողիկոսությունը ստանձնեց հայ ժողովրդի հոգևոր առաջնորդության դեր, հատկապես օտար տիրապետությունների պայմաններում:

Աթոռի տեղափոխումը խորհրդանշում էր հայկական պետականության գաղափարի հարատևումը։
Այն նպաստեց հոգևոր կրթության և մշակույթի վերածննդին։
Էջմիածինը դարձավ նաև ազգային համախմբման կենտրոն, հատկապես օտար լծի տակ գտնվող հայության համար։
Այս որոշումը կարևոր էր հայկական պետականության վերականգնման տեսլականի ձևավորման գործում։
3. Վերլուծի՛ր։ Ինչպիսի՞ քաղաքականություն էր
վարում Ջհանշահը հայերի նկատմամբ, ինչո՞ւ։

Ջհանշահը՝ Կարակոյունլու թյուրքերի առաջնորդը (1438–1467 թթ.), վարում էր բազմաբնույթ քաղաքականություն հայերի նկատմամբ։

Ջհանշահը հաճախ արտոնություններ էր տրամադրում հայերին, քանի որ նրանք կարևոր դեր էին խաղում երկրի տնտեսական կյանքում։
Հայերին թույլ էր տրվում շարունակել իրենց կրոնական և մշակութային կյանքը, թեև հարկատու էին մնում։

Հայերը զբաղված էին առևտրով և արհեստներով, ինչը խթանում էր երկրի տնտեսությունը։
Ջհանշահի շահը հայերին տնտեսապես շահավետ վիճակում պահելն էր՝ հարկային եկամուտներ ապահովելու համար։

Հայերը կազմում էին զգալի փոքրամասնություն, և նրանց հանդեպ մեղմ քաղաքականությունը նպաստում էր կայսրության կայունության պահպանմանը։
Սակայն որոշակի ժամանակներում հայերն էլ էին ենթարկվում բռնաճնշումների, հատկապես երբ քաղաքական կամ ռազմական շահերը պահանջում էին։
Ջհանշահի քաղաքականությունը հայերի նկատմամբ պայմանավորված էր նախևառաջ տնտեսական և քաղաքական շահերով՝ փորձելով զերծ մնալ անկայունությունից իր տիրույթներում։

Posted in Հայոց լեզու 8

Կրակի  առասպելը: Վլադիրմիր Հուլպաչ

Արևի  ճառագայթները  տարածվել  էին  ողջ  հնդկական  երկրի  վրա,  բայց  չէին  հասնում  Խոր Հովտին։  Այնտեղ  խստաշունչ  ձմեռն  էր  իշխում,  և  բոլոր  կենդանիները բացառությամբ  թավամազ  արջի  Արևի  գթությունն  էին  աղերսում։

Մի  գիշեր  սոսկալի  փոթորիկ  սկսվեց․  այնպիսի  փոթորիկ որ  ծառեր  էր  ջարդում  և  արմատախիլ  անում  ժայռեր  էր  փշրում  և  իր  ճանապարհին  ավերում  ամեն  ինչ։  Սակայն  մի  փոքրիկ  կղզյակի  վրա Մեծ  Ջրերի  մեջտեղում  կանգնած  էր  միայնակ  մի  թզենի  և  անտարբեր  երգում  էր  գարնան  երգը ծաղրելով  մոլեգնող  տարերքը։

Այս  բանն  ավելի  կատաղեցրեց  փոթորկին։

―  Քեզ  կսպանե՛մ,―  գոռաց  ամպրոպը  և  հարվածեց  քաջ  թզենու  ուղղակի  սրտին։

Ա՛յ  քեզ  զարմանք,  նույնիսկ  նրա  երգը  չդադարեց։  Թզենու  սրտում  վառվող  կրակը  երգը  փոխանցեց  լճի  ալիքներին  որոնք  հերթով  փոխանցեցին  ափերին  և  այնտեղից դեպի  հեռուները։

Արդեն  փոթորիկը  ուժասպառվում  էր։  Համարյա  արևածագ  էր  փոթորիկը  հեռացել  էր  հյուսիս  իր  ետևում  ավերածություն  թողնելով։  Ամպրոպը  նույնպես  չվել  էր  փոթորկի  հետ  անընդհատ  ետ  նայելով  շանթահարված  թզենուն։  Թզենին  այլևս  չէր  երգում  նրա  բունն  ու  ճյուղերը  կրակով  էին  բռնկված  և  կապույտ  ծխի  մի  սյուն  էր  երկինք  բարձրանում։

Խոր  Հովտում  բնակվող  կենդանիները  շուտով  նկատեցին  այդ  ծուխը։

Անգղը  թռավ  վեր  և  աչքերը  հառեց  ծխի  կողմը։

  Կրա՜կ,―  գոչեց  նա կրակ  կա  կղզու  վրա։

ինչ  բան  է  այդ  կրակը,  ինչի՞  է  նման հարցրին  մյուս  կենդանիները։

Մի  կարմրադեղին  բան  է  և  անընդհատ  երգում  է ահա  ամենը,  ինչ  գիտեմ  կրակի  մասին  պատասխանեց  անգղը։

Կրակը  մեր  բարեկամն  է  ասաց  սարդը եթե  կարողանանք  կրակը  բերել մեզ  տաք  կպահի։  Ուզո՞ւմ  եք  գնամ  բերեմ։

Ի՞նչ․․․  Դո՞ւ, ծիծաղեց  բուն  հեգնանքով,―  քո  սրունքներն  այնքան  ծուռտիկ  են մի  արջի  քուն  կտևի  մինչև  գնաս  և  վերադառնաոս։  Ես  ինքս  կգնամ։

Բուն  թափահարեց  թևերը  և  շարժվեց  դեպի  կղզին։

Պարզվեց  որ  կրակ  բերելը  շատ  ավելի  դժվար  էր,  քան  թվում  էր  բուին։  Նա  վերցրեց  շիկացած  կրակի  մի  կտոր  և  ցավից  գոռալով վայր  գցեց  անմիջապես։  Նա  խանձել  էր  իր  փետուրները  և  շատ  ուրախ  կլիներ  եթե  տուն  վերադառնար  առանց  նոր  փորձանքի։  Երբ  վերադարձավ անմխիթար  կերպով  մի  ճյուղի  նստած  ջանում  էր  արդարացնել  իրեն։

Կրակը  մեր  բարեկամը  չէ նա  նույնիսկ  չուզեց  ինձ  հետ  խոսել քիչ  էր  մնում  սպաներ  ինձ։

  Ես  դիմացկուն  մաշկ  ունեմ պարծեցավ  ակնոցավոր  օձը   գնամ  տեսնեմ  ինչ  կարող  եմ  անել։

Բայց  նա  էլ  այրվածքներ  ստանալով  իսկույն  ընկրկեց։

Կրակը  արտակարգ  ուժ  ունի   բացատրեց  նա  մյուսներին,  երբ  վերադարձավ  ձեռնունայն ամբողջովին  այրեց  ինձ։

Դուք  ինձ  մոռացե՞լ  եք։  Ես  արտակարգ  ուժ  ունեմ,  և  ո՞վ  գիտե,  գուցե  ինձ  հաջողվի  կրակը  բերել։  Ես  գիտեմ  նրա  հետ  վարվելու  ձևը ասաց  սարդը։

Թեև  ոչ  ոք  չհավատաց,  բայց  ոչ  մեկն  այս  անգամ  չփորձեց  նրան  հեգնել,  բոլորն  էլ  ուզում  էին  տեսնել թե  նա  ինչպես  կկատարի  իր  խոստումը։

Սարդը  չշտապեց  գնալ։  Ամենից  առաջ  մի  մեծ  պարկ  ճարեց  և  խնամքով  ծալելով,  կապեց  իր  մեջքին։  Հետո  ճանապարհ  ընկավ։

Նրա  ճանապարհորդությունը  երկար  տևեց։  Սարդի  ծռմռված  սրունքները  դժվարությամբ  էին  հաղթահարում  հանդիպող  խոչընդոտները,  և  երբ  մտավ  ջուրը,  ալիքները  նրան  այս  ու  այն  կողմ  էին  շպրտում, նա  աշխատում  էր,  որ  իր  մեջքի  բեռը  իրեն  ջրի  հատակը  չքաշի։

Մի  փոքր  հանգստանալուց  հետո  սարդը  վճռական  գործի  անցավ։  Իր  կապոցից  հանելով  մի  երկար  թել կամաց֊-կամաց  փաթաթեց  ամենաշիկացած  կտորին  և  սկսեց  մի  կախարդական  պար  պարել  որպեսզի  թելը  չբռնկվի։  Երբ  վերջացրեց,  թանկագին  ավարը  դրեց  կապոցի  մեջ  և  վերադարձի  ճամփան  բռնեց։

Բոլոր  կենդանիները  նրան  էին  սպասում։  Նրանք անհամբեր  հետաքրքրությամբ  շրջապատեցին  սարդին  տեսնելու  թե  ի՞նչ  է  արել։  Սարդը  թափ  տվեց  կրակը  կապոցից  և  ասաց․

Քաջ  թզենին  մի  այնպիսի  բարեկամ  է  ուղարկել  որ  ամենադաժան  ցրտին  էլ  մեզ  կտաքացնի,  բայց  մենք  պետք  է  խնամենք  նրան  և  կերակրենք,  այլապես  կսառչի։

Հուսով  եմ որ  շատ  չի  ուտի ասաց  արջամուկը,  վախենալով,  որ  իր  բաժնի  կեսը  կրակին  կտան։

Մի  անհանգստացիր,  կրակը  միայն  չոր  փայտ  է  ուտում  հանգստացրեց  նրան  սարդը։

Օհո՜,  բայց  քիչ  առաջ  փոթորիկ  էր  և  ամբողջ  փայտը  թրջված  է։

Ես  նրան  կտամ  իմ  կեղևը  որ  թաց  էլ  է  վառվում   ասաց  սոճին   պոկելով  կեղևի  մի  մեծ,  սպիտակ  կտոր։

Սկյուռը  պոկեց  մի  մեծ  շերտ  և  մոտեցրեց  կրակին։  Դեղնակարմիր  ծուխ  բարձրացավ  սկսեց  վառվել։

Այն  ժամանակվանից  կրակը  երբեք  չի  հանգել։  Ցերեկները  սկյուռը  պահում  էր  կրակը,  իսկ  երեկոյան  բոլորը  հավաքվում  էին  նրա  շուրջը  և  երգում  մի  երգ  որին,  եթե  ուշադրությամբ  ականջ  դնեք,  կտեսնեք որ  մասնակցում  է  նաև  կրակը․
Երբ  որ  կրակն  է  բոցկլտում  պայծառ,
Մենք  սիրով  նրա  շուրջն  ենք  հավաքվում,
Լսում  տերևների  երգը  անդադար․
Մեր  բարեկամն  է  կրակը  կյանքում։

Կատարեք հետևյալ թարգմանությունը․

В одном африканском племени есть правило. В племени есть человек на определенной должности. Название должности «официальный лентяй».

Этому человеку не надо заниматься никакой физической работой: все, что он делает, это бездельничает. Более того, он может зайти в любую хижину и взять любую вещь, которая ему понравится. Может съесть всю еду в племени или плюнуть в общий котел. Может любому дать в лоб и ему нельзя дать сдачи, ибо табу.

Но на самом деле этот официальный лентяй ничего подобного не делает и вовсе не из человеколюбия. Знаете почему?

Должность выборная на один год, ушлёпок думает о последствиях: в следующим году «официальным лентяем» может стать кто-то из тех, кого он обидел, и тогда тот его вообще будет бить каждый день! И все племя старается не обижать друг друга, мало ли кто из них в следующем году может стать «лентяем».

В результате, не имея никакого репрессивного и контрольного аппарата, племя полностью обеспечивает себе внутренний порядок.

А вы говорите, дикари…

Աֆրիկյան մի ցեղ ունի կանոն. Ցեղում կա որոշակի դիրք ունեցող մարդ։ Աշխատանքի անվանումն է՝ «պաշտոնական ծույլ»։

Այս մարդը ոչ մի ֆիզիկական աշխատանք կատարելու կարիք չունի. նա միայն պարապ է: Ավելին, նա կարող է մտնել ցանկացած խրճիթ և վերցնել այն, ինչ իրեն դուր է գալիս։ Կարող է ուտել ցեղի ամբողջ կերակուրը կամ թքել ընդհանուր կաթսայի մեջ: Նա կարող է հարվածել ցանկացածի ճակատին, իսկ դու չես կարող նրան պատասխան հարված հասցնել, քանի որ դա տաբու է:

Բայց իրականում այս ծույլ պաշտոնյան նման բան չի անում և ամենևին էլ մարդասիրությունից դուրս չէ։ Գիտե՞ք ինչու։

Պաշտոնն ընտրովի է մեկ տարով, փոքրիկ խաբեբայը մտածում է հետևանքների մասին. հաջորդ տարի նրանցից մեկը, ում նա վիրավորել է, կարող է դառնալ «պաշտոնական ծույլը», իսկ հետո ընդհանրապես ամեն օր կծեծի նրան։ Եվ ամբողջ ցեղը փորձում է չնեղացնել միմյանց, չգիտես, թե նրանցից ով կարող է հաջորդ տարի «ծույլ» դառնալ։

Արդյունքում, առանց որևէ ռեպրեսիվ և վերահսկող ապարատի, ցեղը լիովին ապահովում է իր ներքին կարգը։

Իսկ դուք ասում եք՝ վայրենիներ…

Posted in Հայոց լեզու 8

Հայոց լեզու

5. Գրիր հետևյալ բառերի հոգնակին և բացատրի՛ր՝ եթե շեղվել են, որտե՞ղ են շեղվել օրինաչափությունից․

Աստղ – աստղեր (չի շեղվել):Արկղ – արկղեր (չի շեղվել):Վագր – վագրեր (չի շեղվել):Անգղ – անգղներ (չի շեղվել):Սանր – սանրեր (չի շեղվել):Գառ – գառներ (չի շեղվել):Դուռ – դռներ (շեղվել է՝ “ու”-ն դուրս է մնացել):Մատ – մատներ (չի շեղվել):Մուկ – մկներ (շեղվել է՝ ձայնավոր “ու”-ն դուրս է մնացել):Թոռ – թոռներ (չի շեղվել):Ձուկ – ձկներ (շեղվել է՝ “ու”-ն դուրս է մնացել):Լեռ – լեռներ (չի շեղվել):Բեռ – բեռներ (չի շեղվել):Բեռնակիր – բեռնակիրներ (չի շեղվել):Ծովածոց – ծովածոցեր (չի շեղվել):Քարտաշ – քարտաշներ (չի շեղվել):Սուզանավ – սուզանավեր (չի շեղվել):Լեռնագործ – լեռնագործներ (չի շեղվել):Դաշտավայր – դաշտավայրեր (չի շեղվել):Շնագայլ – շնագայլեր (չի շեղվել):Հեռագիր – հեռագիրներ (չի շեղվել):Լրագիր – լրագիրներ (չի շեղվել):Գրագիր – գրագիրներ (չի շեղվել):Մարդ – մարդիկ (չի շեղվել):Կին – կանայք (շեղվել է՝ ձևափոխություն կա):

Գրիր՝ որ շարքում ինչ խոսքի մասեր են։
Տրված գոյականներից, ածականներից, դերանուններից, մակբայներից և ձայնարկություններից բայե՛ր կազմիր:

  • Ա. Ծաղիկ, քար, անուն, քարոզ, ձև – գոյականներ:
  • Բ. Մեծ, բարձր, կարմիր, տափակ, սուր – ածականներ:
  • Գ. Ոչինչ, բոլոր, նույն, ամբողջ – դերանուններ:
  • Դ. Կրկին, արագ, դանդաղ, հաճախ – մակբայներ:
  • Ե. Վա՜յ, մկըկը, տը՜զզ, թրը՛խկ – ձայնարկություններ:

Գոյականներից բայեր՝ քարոզել, ձևավորել:
Ածականներից բայեր՝ մեծացնել, բարձրացնել, սրել:
Դերանուններից բայեր՝ նույնացնել, ամբողջացնել:
Մակբայներից բայեր՝ կրկնվել, դանդաղել:
Ձայնարկություններից բայեժր:

2․ Տրված նույնանուններից կազմի՛ր նախադասություններ
անցավ, բազուկ, կուրանա, զատիկ, վայրի, անտառ

Անցավ – Վիրավորի ցավը անցավ:Բազուկ – Բազուկը կարմիր բանջարեղեն է:Կուրանա – Նրան շատ սիրելով՝ նա կուրացավ ճշմարտությունից:Զատիկ – Զատիկն այսօր տոնում ենք մեծ խանդավառությամբ:Վայրի – Վայրի կենդանիները վտանգավոր են:Անտառ – Անտառը շնչառական թարմություն է բերում:

3․ Տրված բառերը բաժանի՛ր բառակազմական բաղադրիչների (արմատների և ածանցների):

Ա.

  • Թվական – թվ+ական
  • Պատմություն – պատմ+ություն
  • Աղյուսակ – աղյուս+ակ
  • Գրիչ – գր+իչ
  • Ազդեցություն – ազդ+եց+ություն
  • Խորություն – խոր+ություն

Բ.

  • Արևելք – արև+ելք
  • Արևմուտք – արև+մուտք
  • Կենսագիր – կենս+ագիր
  • Օտարամուտ – օտար+ամուտ
  • Ծովագնաց – ծով+ագնաց
  • Ինքնատիպ – ինքն+ատիպ

Գ.

  • Արևելյան – արև+ելք+յան
  • Կենսագրություն – կենս+ագիր+ություն
  • Արևադարձային – արև+ադարձ+ային
  • Անուշահոտություն – անուշ+ահոտ+ություն
  • Բազմատեսակություն – բազմ+ատեսակ+ություն

4․Գրի՛ր տասը այնպիսի բառեր, որոնց մեջ հնչյունների և տառերի քանակները չհամապատասխանեն

Գրի՛ր՝ ինչ հնչյունափոխություն է կատարվել․

ջուր-ջրծաղիկ
ծաղիկ-ծաղկաման
համբույր-համբուրել
հին-հնամենի
բազուկ-բազկաթոռ
պատիժ-պատժել
ողջույն-ողջունել
աշխույժ-աշխուժություն
մատյան-մատենագիր
պարտեզ-պարտիզան
գլուխ-գլխավոր
էշ-իշամեղու

5․ Ո՞ր տարբերակը տեղադրելու դեպրում քերականորեն և արամաբանորեն ճիշտ նախաասություն կստացվի:

Արևը վաղուց թեքվել էր դեպի մայրամուտ, և մութն էլ քիչ-քիչ ընկնում էր, ………… դաշտում դեռ աշխատող գեղջուկներ կային:

1) քանի որ

2) քանի դեռ

3) բայց և այնպես

4) ինչքան էլ

6. Ո՞ր տարբերակը տեղադրելու դեպքում քերականորեն և տրամաբանորեն ճիշտ նախադասության կստացվի:

Ծանր ժամանակներից ի վեր թեև շատ բան էր փոխվել մեր կյանքում, ………………………..մայրիկիս սրտում վախ կար վաղվա օրվա հանդեպ:

1) այնուամենայնիվ
2) քանզի
3) ուստի
4) ուրեմն

Posted in Քիմիա 8

Ամփոփիչ աշխատանք

  1. Հաշվել ածխածնի օքսիդի (CO2),հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը:
  2. Mr(CO2) = 12×1+16×2=44
  3. Omega(C) =12×1/44×100=27
  4. Omega(O2)=16×2/44×100=73
  5. Հաշվել պղնձի տարրի զանգվածային բաժինը պղնձի սուլֆատում (CuSO4)
  6. Mr(CuSO4)=64×1+32×1+16×4=160
  7. Omega(Cu)=64×1/160×100=40
  8. Omega(S)=32×1/160×100=20
  9. Omega(O4)=16×4/160×100=40
  10. Որքա՞ն է 0.75 մոլ թթվածնի (O2) զանգվածը(գ):
  11. Ar(O2)=16×2÷32×100=100
  12. M(O2)=100 գ/մոլ
  13. Հաշվել 3 մոլ ծծմբական թթվի(H2SO4) զանգվածը(գ):
  14. Mr(H2SO4)=1×2+32×1+16×4=98
  15. M3=98×3=294
  16. Որքա՞ն է 106,5 գ զանգվածով ֆոսֆորի օքսիդի նյութաքանակը(մոլ):
  17. P2O5=62+80=142
  18. 142/106,5=0.75
  19. Հավասարեցնել ռեակցիանները
    ա.MgO+O2=MgO
    MgO+O2=Mg3O
    բ.NaHCO3=Na2CO3+CO2+H2O
    2NaHCO3=Na2CO6H2
    գ.Al(OH)3=Al2O3+H2O
    2Al(OH)3=Al2O3 + 3H2O
    դ.Fe+Cl2=FeCl3
    Fe+3Cl2=Fe2Cl3
  20. Մեկնաբանե՛ք Ar ( ֆտոր)=19 հավասարությունը: