Category: Հայոց լեզու 8

Բայ

Բայը ցույց է տալիս գործողություն, եղելություն, ընթացք, որը բայ խոսքի մասը բնորոշող կարևորագույն հատկանիշ է
Բայի ուղիղ ձևը պատասխանում է ի՞նչ անել, ի՞նչ լինել հարցերին:

Բայը ունի հետևյալ քերականական կարգերը՝  եղանակ, ժամանակ, դեմք, թիվ:

Բայն ունի երկու թիվ՝ եզակի և հոգնակի: 
Եզակի  թիվը ցույց է տալիս մեկ անձի կամ առարկայի գործողություն:
Օրինակ՝  սովորեցի, գնացիր, գալու է, մերժեց, ջարդեցի, գնում է, գրի՛ր, կկարդա:
Հոգնակի  թիվը ցույց է տալիս երկու և ավելի անձերի կամ առարկաների գործողություն:
Օրինակ՝ պատասխանեցինք, մտաք, խոնարհվեցին, ողջունեցինք, կգանք, պիտի խոսի:

Բայն ունի երեք դեմք.

I դեմք (երբ գործողություն կատարողը խոսողն է)- գալիս եմ, պիտի խոսեմ, բարկացել եմ

II դեմք (երբ գործողություն կատարողը խոսակիցն է)-գալիս ես, պիտի խոսես, բարկացած ես

III դեմք (երբ գործողություն կատարողը երրորդ անձն է)-գալիս է, պիտի խոսի, բարկացած է

Բայն ունի երեք ժամանակ՝ ներկա, անցյալ, ապառնի:
Ներկա  ժամանակը ցույց է տալիս, որ գործողությունը կատարվում է խոսելու պահին: Օրինակ՝ սովորում ենք, խաղում է, նկարում եմ: 
Անցյալ ժամանակը ցույց է տալիս, որ գործողությունը կատարվել է խոսելու պահից առաջ: Օրինակ՝ սովորում էի, սովորել ենք, սովորեցի:
Ապառնի  ժամանակը ցույց է տալիս, որ գործողությունը կատարվելու է խոսելու պահից հետո: Օրինակ՝ սովորելու ենք, երգենք, կսովորեմ:

Առաջադրանքներ:

Տրված գոյականներից, ածականներից, դերանուններից, մակբայներից և ձայնարկություններից բայեր կազմի´ր:

Ա. Ծաղիկ-ծաղկել, քար-քարանալ, անուն-անվանել, քարոզ-քարոզել, ձև-ձևացնել:
Բ. Մեծ-մեծանալ, բարձր-բարձրանալ, կարմիր-կարմրել, տափակ-տափականալ, սուր-սրել:
Գ. Ոչինչ-ոչնչացնել, բոլոր-բոլորել, նույն-նույնանալ, ամբողջ-ամբողջանալ:
Դ. Կրկին-կրկնել, արագ-արագանալ, դանդաղ-դանդաղել, հաճախ-հաճախել:
Ե. Վա՜յ-վայել, մկըկը-մըկըկալ, տը՜զզ-տըզզալ, թրը՛խկ-թրըխկալ:

2. Տրված բայերից նորերն ստացի´ր` դրանք բաղադրելով Բ խմբի նախածանցների հետ:

Ա. Նայել, կառուցել, գրել, ճառել, դառնալ, հայտնել:
Բ.Անդր, վեր, արտ, հակ, մակ, ստոր:

Վերադառնալ, վերակառուցել, վերանայել, արտագրել,անդրադառնալ:

1.Տրված գոյականներից, ածականներից, դերանուններից, մակբայներից և ձայնարկություններից բայեր կազմի´ր:

Ա. Ծաղիկ-ծաղկել, քար-քարկոծել, անուն-անվանել, քարոզ-քարոզել, ձև-ձևափոխել: Բ. Մեծ-մեծանալ, Բարձրանալ,Կարմիր – Կարմրել,Տափակ – Տափակվել,Սուր – Սրվել: Գ. Ոչինչ-Ոչինչացնել,Բոլոր -Բոլորել,Նույն – Նույնացնել,Ամբողջ-Ամբողջացնել: Դ. Կրկին – Կրկնել
Արագ – Արագացնել,Դանդաղ – Դանդաղել,Հաճախ – Հաճախել: Ե. Վա՜յ – Վայել,Մկըկը – Մկըկալ,Տը՜զզ – Տզզալ,Թրը՛խկ – Թրը՛խկալ:

2. Տրված բայերից նորերն ստացի´ր` դրանք բաղադրելով Բ խմբի նախածանցների հետ:

Ա.Նայել → Անդրնայել, Վերնայել
Կառուցել → վերակառուցել
Գրել → Վերգրել, Հակագրել
Ճառել → Անդրճառել, Վերճառել
Դառնալ → Հակադարձվել
Հայտնել → Մակհայտնել
Բ.Անդր → Անդրադառնալ
Վեր → Վերակառուցել
Արտ → Արտգրել
Հակ → Հակաձևել
Մակ → Մակնշել
Ստոր → Ստորադրել

3.Փորձի՛ր բացատրել բայերի նման խմբավորումը:

Ա. Տեսնել, նստել, ձևել, կարել, իջնել, բարձրանալ, մեծացնել: Բ.Ձևափոխել, շրջանցել, հեռագրել, մեղադրել: Գ. Գլուխ տալ, ձիգ տալ, գործ անել, վեր կենալ:

1.Պարզի՛ր, թե տրված դերանուններն ի´նչ սկզբունքով են խմբավորվել և յուրաքանչյուր խմբին երեք-չորս դերանուն ավելացրո՛ւ:

Ա. Ես, դու, այս, ինչ, որ, մի: Բ. Ոչինչ, ամեն ոք, որտեղ, մեկմեկու, այստեղ: Գ. Ոչ ոք, ոչ մի, մի քանի, մեկն ու մեկը:

Ա.Ցուցական դերանուններ, Օրինակ նա

Բ.Անձնական դերանուններ Օրինակ այնտեղ

Գ.Փոխադարձ դերանուններ Օրինակ իրարից մեկը

2. Ընդգծված բառերը և բառակապակցությունները փոխարինի՛ր դերանուններով:

Քամիները փչում էին տարբեր ուղղություններով: Քամիներից ամենավատը հյուսիսայինն էր: Հյուսիսային քամին քշում-տանում էր մեծ քանակությամբ հող և, հողը քշելով գետնի վրայով, մեծ ու բարձր թմբեր էր առաջացնում: Արևելքից, արևմուտքից և հարավից փչող քամիները մեծ ու բարձր թմբեր չէին առաջացնում: Արևելքից, արևմուտքից և հարավից փչող քամիները փոշին շատ վեր էին բարձրացնում և փոշին քշում դեպի Ժայռոտ լեռեերը: Երկու տարի հետո հյուսիսային, հարավային, արևելյան և արևմտյան քամիները նշածս վայրը անապատի վերածեցին: Քամիներն առաջին տարում ոչնչացրին երկու միլիոն հեկտար մշակված հողեր` չհաշված այգիները, այգիները ոչնչացան կա՛մ ամբողջովին փոշով ծածկվելու, կա՛մ արմատների մերկանալու հետևանքով:

Քամիները փչում էին տարբեր ուղղություններով: Դրանցից ամենավատը հյուսիսայինն էր: Այն քշում-տանում էր մեծ քանակությամբ հող և, դրանով գետնի վրայով քշելով, մեծ ու բարձր թմբեր էր առաջացնում: Արևելքից, արևմուտքից և հարավից փչող քամիները մեծ ու բարձր թմբեր չէին առաջացնում: Դրանք փոշին շատ վեր էին բարձրացնում և դրան քշում դեպի Ժայռոտ լեռները: Երկու տարի հետո հյուսիսային, հարավային, արևելյան և արևմտյան քամիները նշածս վայրը անապատի վերածեցին: Քամիներն առաջին տարում ոչնչացրին երկու միլիոն հեկտար մշակված հողեր՝ չհաշված այգիները, որոնք ոչնչացան կա՛մ ամբողջովին փոշով ծածկվելու, կա՛մ արմատների մերկանալու հետևանքով:

3.Ընդգծված բառերը և բառակապակցությունները փոխարինի՛ր դերանուններով: Տրված և ստացված տեքստերր համեմատի՛ր:

Անգլիացի (կարևոր չէ, թե ով ) կենդանաբան Միջերկրական ծովի կղզիներում հետաքրքիր հայտնագործություն է արել հնագետների հետ: Անգլիացի կենդանաբանը Միջերկրական ծովի կղզիներում գտել է փղերի մնացուկներ, փղերի լայնությունն ուսահատվածում հասնում է ընդամենը մեկ մետրի: Անգլիացի կենդանաբանի և հնագետների կատարած պեղումների ժամանակ գտնվել են նաև խոզերի մեծության ռնգեղջյուրների և ներկայումս եղածներից կրկնակի խոշոր մկների մնացուկներ: Գիտնականր կարծում է, որ յոթ միլիոն տարի առաջ են փիղ, ռնգեղջյուր, մուկ կենդանիները Աֆրիկայից եկել Մալթա, Կրետե և Կիպրոս կղզիները, յոթ միլիոն տարի առաջ ցամաքած Միջերկրական ծովի հատակով: Հետո Միջերկրական ծովի տարածքը նորից ջրով է լցվել, և կենդանիները, կտրվելով մայրցամաքից, սկսել են զարգանալ ոչ մայրցամաքային կենդանիների կերպ:

Անգլիացի (կարևոր չէ, թե ով) կենդանաբան այնտեղ հետաքրքիր հայտնագործություն է արել հնագետների հետ: Նա այնտեղ գտել է փղերի մնացուկներ, որոնց լայնությունն ուսահատվածում հասնում է ընդամենը մեկ մետրի: Նրանց կատարած պեղումների ժամանակ գտնվել են նաև խոզերի մեծության ռնգեղջյուրների և ներկայումս եղածներից կրկնակի խոշոր մկների մնացուկներ: Նա կարծում է, որ յոթ միլիոն տարի առաջ են փիղ, ռնգեղջյուր, մուկ կենդանիները Աֆրիկայից եկել Մալթա, Կրետե և Կիպրոս կղզիները, յոթ միլիոն տարի առաջ ցամաքած Միջերկրական ծովի հատակով: Հետո Միջերկրական ծովի տարածքը նորից ջրով է լցվել, և կենդանիները, կտրվելով մայրցամաքից, սկսել են զարգանալ ոչ մայրցամաքային կենդանիների կերպ:

4.Կետերի փոխարեն պահանջված ձևով տեղադրի՛ր նա կամ ինքը դերանունները:

Ի՛նչ առյուծ, այդ վախկոտը … ստվերից էլ է վախենում: Այդ վախկոտն ինքն … ստվերից էլ է վախենում: Որսորդն … հրացանն էր թփի տակ թողել: Որսորդը խուսափում էր հարևանին հանդիպելուց, ախր …հրացանն էր թփի տակ թողել: Պապն … երկար կյանքի ընթացքում այդպիսի գեղեցկություն չէր տեսել: Նա հյուրերին ողջունեց … իմացած բոլոր լեզուներով, բայց … կարծես թե նորից չհասկացան: Գնչուն ասում էր, որ … ամբողջ աշխարհում ման է եկել: Հայրը որդու մասին ասում էր, որ … իր տեսած ամենախելացի երիտասարդն է: Որդուն ուղղված նամակում գրում էր, որ … հետաքրքրվողներին թող… ասի, որ…. շուտով գալու է: Երգչի մասին ասում էր, որ … շատ վաղուց է ճանաչում, … իր մանկության ընկերն է եղել: ճանապարհորդի մտքով չէր անցնում, որ … անցնում է Մագելանի անցած ճանապարհով, որ չորսուկես հարյուրամյակ առաջ այստեղով … նավերն են անցել:

Ի՛նչ առյուծ, այդ վախկոտը նա ստվերից էլ է վախենում: Այդ վախկոտն ինքն ինքը ստվերից էլ է վախենում: Որսորդն նա հրացանն էր թփի տակ թողել: Որսորդը խուսափում էր հարևանին հանդիպելուց, ախր նա հրացանն էր թփի տակ թողել: Պապն նա երկար կյանքի ընթացքում այդպիսի գեղեցկություն չէր տեսել: Նա հյուրերին ողջունեց ինքը իմացած բոլոր լեզուներով, բայց նրանք կարծես թե նորից չհասկացան: Գնչուն ասում էր, որ նա ամբողջ աշխարհում ման է եկել: Հայրը որդու մասին ասում էր, որ նա իր տեսած ամենախելացի երիտասարդն է: Որդուն ուղղված նամակում գրում էր, որ նա հետաքրքրվողներին թող նա ասի, որ նա շուտով գալու է: Երգչի մասին ասում էր, որ նա շատ վաղուց է ճանաչում, նա իր մանկության ընկերն է եղել: Ճանապարհորդի մտքով չէր անցնում, որ նա անցնում է Մագելանի անցած ճանապարհով, որ չորսուկես հարյուրամյակ առաջ այստեղով նա նավերն են անցել:

5.Ընդգծված դերանունները փոխարինի՛ր համապատասխան հոդերով (եթե պետք է, կարող ես նախադասությունից բառ հանել):

Քո ընկերը մենակ քայլում էր փոշեծածկ ճանապարհով: Իմ որսն իր ոտքով եկավ: Մենք, այսինքն` ծովափի բնակիչները, ծովից ենք հանում մեր սնունդն ու հարստությունը: Դու` մեր ամենաուժեղ մարզիկը, հաղթանակով պիտի գաս: Ես ծեր որսորդ եմ ու կյանքում շատ բան եմ տեսել: Դուք` մեր շնորհալի տղաները, ձեր խոսքը դեռ չեք ասել: Քո սիրտը քա՛ր է, քար: Ձեր ձեոքն ընկնողին պրծում չկա:

Քո ընկերը մենակ քայլում էր փոշեծածկ ճանապարհով: Իմ որսն իր ոտքով եկավ: Մենք, այսինքն ծովափի **բնակիչները**, ծովից ենք հանում **մեր** սնունդն ու հարստությունը: Դու ամենաուժեղ մարզիկը, հաղթանակով պիտի գաս: Ես ծեր որսորդ եմ ու կյանքում շատ բան եմ տեսել: Դուք` շնորհալի տղաները, ձեր խոսքը դեռ չեք ասել: Քո սիրտը քա՛ր է, քար: Ձեր ձեռքն ընկնողին պրծում չկա:

Ընդգծիր յուրաքանչյուր շարքում 5 թվական:
ա. քառասնօրյա, զրո, հիսուներկուերորդ, քառակի, ութսուներկու-ութսուներկու, մեկական, հնգյակ, չորսբոլորը, երեք չորրորդ:
բ. հնգաթև, տրիլիոն, քառակի, տասը-տասը, մեկմեկու, քսանհինգ, երեք յոթերորդ, առաջին, տասնավոր:
գ. հարյուր, տասնմեկերորդ, հնգամյա, վեց-վեց, քառանիստ, եռագույն, չորս քառորդ, հազար:

2.Ընդգծիր 3 քանակական թվական;
ա. եռակի, առաջին, հարյուր մեկ, քառասուն, եռապատիկ, միլիոն:
բ. երկրորդական, հինգ հարյուր, յոթնապատիկ, երկու հարյուր, տասը, յոթերորդ:
գ. տասնինը, քառյակ, մեկական, ութսուն, հազար երկու հարյուր, միավոր:

3.Ընդգծիր 3 դասական թվական:
ա. հարյուրերորդ, մեկ չորրորդ, բյուրավոր, երեսուներկուերորդ, առաջին, տասնմեկ:
բ. յոթնյակ, հինգերորդ, երկրորդական, մեկ հարյուրերորդ, ութերորդ, չորրորդ:
գ. երեքական, տասնիններորդ, երկրորդական, հիսունհինգերորդ, երկրորդ, երրորդություն:

4. Ընդգծել 3 բաշխական թվական:
ա. հարյուր-հարյուր, երկակի, յոթական, ինը տասներորդ, հինգական, ութերորդ:
բ. մեկուսի, ութ-ութ, քսանական, չորս հինգերորդ, յոթական, երիցս:
գ. երկրորդական, տասնհինգ-տասնհինգ, յոթ ութերորդ, մեկական, բաշխական, տասական:

5.Հետևյալ բառակապակցություններից կազմիր գոյականներ:
Տասն օր- տասնօրյակ
հինգ տարի-հնգամյա
մեկ ամիս-ամսեկան
ութ ոտք ունեցող-ութոտանի
հարյուր տարի-հարյուրամյակ
ութ հոգուց բաղկացած-ութհոգանի
հազար տարի-հազարամյակ
չորս հոգուց բաղկացած-քառյակ
երեք ամիս-եռամսյակ
երեք հոգուց բաղկացած-երեքհոգանի
երեք ոտք ունեցող-եռոտանի

ինչ է ցույց տալիս ածական ածականի տեսակները գրել տեքստ:

առարկայի հատկանիշ նշանակող բառը, խոսքի մաս, որ ցույց է տալիս առարկաների տարբերակված հատկանիշները։ Օրինակ՝ ծանր բեռ, երկարավուն սենյակ, քաղցրահամ ջուր։ Պատասխանում է ինչպիսի՞, որպիսի՞, ո՞ր հարցերին։ Խոսքիմասային հատուկ բնորոշում չունի։ Քերականորեն չի ձևափոխվում։

Տեքստ

Հայաստանը, փոքր, բայց հրաշալի երկիր, հայտնի է իր հին պատմությամբ և հարուստ մշակույթով։ Կանաչ լեռները և մաքուր գետերը ստեղծում են հրաշալի տեսարաններ։ Երևանը, որպես մայրաքաղաք, աչքի է ընկնում իր գեղեցիկ շենքերով, աշխույժ հրապարակներով և ջերմ մթնոլորտով։ Հայկական ավանդական ուտեստները՝ համեղ և բազմազան, ներկայացնում են տեղական խոհանոցի յուրահատկությունները։ Բացի այդ, Հայաստանի մշակույթը հարուստ է արվեստի, երաժշտության և դաշտային ավանդույթների շնորհիվ։

1. Տրված ածականներն ավելացրո՛ւ տեքստին և տրված ու ստացված տեքստերը համեմատի՛ր:

Ամուր ու անսասան, երկճյուղ, նեղ, ուղղաբերձ, անկրկնելի ու հավիտենական, աշխարհակալ, լավագույն, երախտագետ, եռալեզու, հարթ, եզակի, ամենախոշոր ու ամենամանրամասն, բնական, բեհիսթունյան, ինքնատիպ:

Չնայած պարսից արքա Դարեհը ամուր ու անսասան տերություն էր ստեղծել, բայց վստահ չէր` սերունդներ կունենա ու նրանք իրեն կհիշեն: Նա հուշարձան ստեղծելու միտք հղացավ: Նա հուշարձանի համար նեղ տեղ ընտրեց: Քերմանշահի հովտում ձգվում է մի ուղղաբերձ լեռնաշղթա, որի գագաթն այն տեղում է, որով անցնում է Համադանից Բաբելոն տանող ուղին: Դա Բեհիսթուն լեռն է: Այնտեղ` ժայռի վրա, Դարեհի լավագույն քանդակագործները մի անկրկնելի ու հավիտենական հուշարձան թողեցին, որին ավելի քան երկու հազար տարի ոչ մի աշխհարակալ մարդ չկարողացավ հասնել: Քարի մակերեսին եռալեզու ամենախոշոր ու ամենամանրամասն քանդակված են բնական հասակով մարդիկ, որոնց ինքնատիպ խնամքով արված հարթաքանդակը Դարեհինն է: Պատի մնացած մակերեսը լրացված է հարթ արձանագրությամբ: Արձանագրությունը ոչ միայն արվեստի գործ է, նա շատ բան տվեց նաև պատմաբաններին:

2.Տրված տեքստում ավելացրո՛ւ մտքին համապատասխանող ածականներ: Տրված և ստացված տեքստերը համեմատի՛ր:

Ֆլորիդայի նոր էլեկտրակայանի մի աշխատակցուհի պատմում էր. «Ռոբոտը բարձրացրեց ամուր սեղմած ձեռքն ու սկսեց ուժեղ հարվածելով ինքն իրեն մասնատել»: Նա ականատես էր եղել ռոբոտի դաժան «ինքնասպանության»` աշխարհում առաջին դեպքին: էլեկտրոնային օգնականն ստեղծվել էր ատոմային էլեկտրակայանի մեծ ռեակտորներում տարբեր տեսակի սև և կեղտոտ աշխատանքներ կատարելու համար: Ռոբոտը հավանաբար հոգնել էր իրենից, երբ ատոմակայանում որոշ ժամանակ աշխատելուց հետո իր համար հեռանկար չէր տեսել, կամ էլ, որն ավելի իրատեսական և հավանական է, ուղղակի նրա անկատար սխեմայի մեջ անսարքություն էր առաջացել:

3.Տեքստերի ածականներն ըստ անհրաժեշտության դարձրո՛ւ բաղդատական կամ գերադրական աստիճանի: Ընդգծի՛ր այն ածականները, որոնք համեմատության աստիճան չեն կարող ունենալ:

Ո՞վ է հեշտ վազում` գե՞ր, թե՞ նիհար մարդը: Այս պարզ հարցով զբաղվեցին ԱՄՆ-ի Հարվարդի համալսարանի բազմաթիվ գիտնականներ: Հետազոտվեցին տարբեր քաշի վազողներ` իրենց հետ տանելով տասնհինգ կիլոգրամ ծանրություն: Պարզվեց, որ որքան մեծ է մարմնի քաշը, մարդն այնքան մեծ արագություն է զարգացնում, իսկ էներգիայի ծախսը, ընդհակառակը, փոքր է լինում: Անգլիական մի ընկերություն կառուցել է թեթև մեկտեղանի ինքնաթիռ, որն էժան է, քան ավտոմեքենաների մեծ մասը: Ինքնաթիռը թեթև է, ընդամենը հիսունհինգ կիլոգրամ: Նրա մեծ արագությունը ժամում 145 կիլոմետր է:

Ո՞վ է հեշտ վազում` գե՞ր, թե՞ նիհար մարդը: Այս պարզ հարցով զբաղվեցին ԱՄՆ-ի Հարվարդի համալսարանի բազմաթիվ գիտնականներ: Հետազոտվեցին տարբեր քաշի վազողներ` իրենց հետ տանելով տասնհինգ կիլոգրամ ծանրություն: Պարզվեց, որ որքան մեծ է մարմնի քաշը, մարդն այնքան մեծ արագություն է զարգացնում, իսկ էներգիայի ծախսը, ընդհակառակը, ավելի փոքր է լինում:
Անգլիական մի ընկերություն կառուցել է ամենաթեթև մեկտեղանի ինքնաթիռ, որն ավելի էժան է, քան ավտոմեքենաների մեծ մասը: Ինքնաթիռը թեթև է, ընդամենը հիսունհինգ կիլոգրամ: Նրա ամենամեծ արագությունը ժամում 145 կիլոմետր է:

4.Գրիր փաստագրական տեքստ,որտեղ ածականները շատ են։

Հայաստանը, փոքր, բայց հրաշալի երկիր, հայտնի է իր հին պատմությամբ և հարուստ մշակույթով։ Կանաչ լեռները և մաքուր գետերը ստեղծում են հրաշալի տեսարաններ։ Երևանը, որպես մայրաքաղաք, աչքի է ընկնում իր գեղեցիկ շենքերով, աշխույժ հրապարակներով և ջերմ մթնոլորտով։ Հայկական ավանդական ուտեստները՝ համեղ և բազմազան, ներկայացնում են տեղական խոհանոցի յուրահատկությունները։ Բացի այդ, Հայաստանի մշակույթը հարուստ է արվեստի, երաժշտության և դաշտային ավանդույթների շնորհիվ։

1.Բառակապակցությունների իմաստն արտահայտել մեկ բառով:
Գիտական ենթադրություն-վարկած
կառավարության ղեկավարը-տնօրեն
փայտագործ վարպետ-ատաղծագործ
գինի մատուցող-մատրվակ
արջի բույն-որջ
գլխի մազերը թափված-ճաղատ
լուսնի մանգաղ-կիսալուսին
մետաղե պաշտպանիչ գլխարկ-սաղավարտ
գազանի բերան-երախ
հայրենիքից արտաքսված-
վատ լուր—չարալուր
բարի լուր-բարև
ոչ դեմ և ոչ կողմ-ձեռնպահ

2.Բառակապակցությունն անվանել մեկ բառով:
Յոթ գլխով-յոթգլխանի, ստրուկի մտքով-ստրկամիտ, լի և առատ-լիառատ, կյանքի հյութ-կեսահյութ, ցավից լլկված-ցավալլուկ, մոլոր մտքով-մոլորամիտ, սուր ընթացող-սրընթաց, խելքը կորցրած-խելակորույս, նոր հայտնված-նորահայտ, մենակ ապրող-մենակյաց, խիստ բարքով-խստաբարո, երկար ապրող-երկարակյաց, նոր եկած-նորեկ, աչքին հաճելի-ակնհաճո:

3.Տրված բարդ բառերի առաջին բաղադրիչները փոխելով՝ ստանալ նոր բառեր:
Լեռնագագաթ —սարագագաթ
մեղմաձայն —բարձրաձայն
պերճաշուք-գեղաշուք
բերդակալ-մազակալ
հուսաբեկ-
հուշաղբյուր-ջրաղբյուր
գնահատանիշ-թվանիշ
ժպտադեմ-անդեմ
բեմահարթակ-սանդղարթակ
գեղատես-ակնատես

1.Ո՞ր տարբերակը տեղադրելու դեպրում քերականորեն և տրամաբանորեն ճիշտ նախաասություն կստացվի:

Արևը վաղուց թեքվել էր դեպի մայրամուտ, և մութն էլ քիչ-քիչ ընկնում էր, ………… դաշտում դեռ աշխատող գեղջուկներ կային:

1) քանի որ

2) քանի դեռ

3) բայց և այնպես

4) ինչքան էլ

 Թարգմանիր առակները՝ գրելով նրանց մեջ արտահայտած գաղափարը:

 2.Ո՞ր նախադասության մեջ համաձայնության սխալ կա:

1) Սար ու ձոր կանաչ են հագել, կանաչ է ներկվել աշխարհը:

2) Մարդկությունը գիտի, որ պատերազմն օրինավոր է, եթե հարկավոր է ժողովրդի և նրա բարօրության համար:

3) Նրան որպես հմուտ մանկավարժի, կոլեկտիվում բարձր էին գնահատում։

4) Բաներ կա, որ եթե իմանաս, կզայրանաս։

 3.Ո՞ր նախադասության մեջ շարադասության սխալ կա:

1) Ողջ աշխարհի հետ չէր փոխի իր կողմից փայփայած, այնքան երկար երազած ու վերջապես իրականություն դարձած սերը:

2) Վերջապես կան և հնչյուններ՝ վերադարձի ու վերջին հույսի։

3) Իմ արձակուրդը Ֆրանսիայի հարավային փոքրիկ քաղաքներից մեկում, կարծում եմ, հրաշալի կանցնի:

4) Հայաստանում նախկին Ուկրսինայի դեսպանը մեկնել է Լոնդոն:

4.Лодка

Говорят, Будда любил рассказывать своим ученикам такую историю: несколько человек должны были переправиться через реку, чтобы попасть в город. Река была широкой — это происходило в сезон дождей, и люди остались целы лишь потому, что лодка, в которой они плыли, оказалась весьма легкой в управлении. Люди эти, наверное, были очень разумными, потому что подумали: «Эта милосердная лодка спасла нам жизнь, как же мы можем ее бросить? Было бы черной неблагодарностью оставить ее здесь одну!» Поэтому они вытащили лодку из воды, подняли ее на плечи и понесли в город. Это было трудно, но чувство благодарности побуждало людей нести лодку все дальше и дальше.
— Что вы делаете? — поинтересовался у них удивленный прохожий. — Первый раз вижу, чтобы кто-то таскал по городским улицам лодку.
— Нам теперь придется носить эту удивительную и прекрасную лодку всю оставшуюся жизнь, — объяснили они, — потому что она спасла нас от смерти, и мы не можем быть неблагодарными.

Նրանք ասում են, որ Բուդդան սիրում էր իր աշակերտներին պատմել այս պատմությունը. քաղաք հասնելու համար մի քանի հոգի պետք է անցնեին գետը: Գետը լայն էր. դա տեղի ունեցավ անձրևների սեզոնի ժամանակ, և մարդիկ ապահով մնացին միայն այն պատճառով, որ նավը, որով նրանք նավարկեցին, պարզվեց, որ շատ հեշտ է նավարկել: Այս մարդիկ պետք է շատ խելացի լինեին, քանի որ մտածում էին. «Այս ողորմած նավը փրկեց մեր կյանքը, ինչպե՞ս կարող ենք թողնել այն։ Անշնորհակալ կլինի նրան այստեղ մենակ թողնելը»։ Ուստի նրանք նավակը ջրից հանեցին, բարձրացրին իրենց ուսերի վրա և տարան քաղաք։ Դժվար էր, բայց երախտագիտության զգացումը մարդկանց քաջալերում էր նավն ավելի ու ավելի առաջ տանել։
-Ի՞նչ ես անում: — հարցրեց նրանց զարմացած անցորդը։ «Առաջին անգամ էի տեսնում ինչ-որ մեկին նավը քարշ տալով քաղաքի փողոցներով»։
«Այժմ մենք ստիպված կլինենք տանել այս զարմանահրաշ և գեղեցիկ նավը մեր մնացած կյանքի համար», – բացատրեցին նրանք, «որովհետև այն փրկեց մեզ մահից, և մենք չենք կարող անշնորհակալ լինել»:

ախորժակը փակել-ստիպել, որ այլևս վատ արարքը չկրկնի

ախ ու վիշը կապել-ողբալ, սգալ

ախ ու վախ քաշել-մորմոքել

ականջի բամբակը հանել-չլսելուն վերջ տալ

ականջը օձ մտնել-հորդորների նկատմամբ խուլ մնալ

ականջը ծակ չունի-Չի լսում

ականջը ծակ-չլսող

ականջը անիծել-անարժեք

ալիք բարձրանալ-շարժումը, երևույթը բուռն բնույթը ստանալ

ականջը տանել-շարունակ խոսելով

Քո ընտրությամբ բլոգում առանձնացրո՛ւ տասը դարձվածքը և սովորի՛ր դրանց բացատրությունները: Սովորելուց հետո փորձիր բացատրել, թե, ըստ քեզ, ի՞նչ է դարձվածքը

ախպեր տղերք-մտերիմ երիտասարդներ

ալիքի վրա-այսինչ պայմաններում, հանգամանքներում․ պայմաններից օգտվելով

ախ ու վախով անց կենալ-ողբալի կյանք տիրել

ական դնել-վնասել, անգարել, դավադրություն նյութել

ականջ ծռել-ականջը մի կողմ դարձնել՝ լսելու

ականջ տալ-լսել

ականջ դնել-կարևորություն տալ, բանի տեղ դնել

ականջ խոսել-ակնարկել

ագռավի մագիլներ-անճոռնի ձեռագիր, խզբզանք

ագռավի պես կռկռալ-չարագուշակ խոսել

17.Գտի՛ր սխալ գրությամբ բառերը և ուղղի՛ր:

Ա. Երփներանգ, արփի, փրփրել, փափուկ, սրբազան, ճամփորդ, համբերություն, դափնի, շամփուր: Բ. Կարթ,խորթ, զվարթ, պարթև, նյարդ, թարթել, երդվել, փարթամ:

18.Գտի՛ր սխալ գրությամբ բառերը և ուղղի՛ր:

Ա.Համարձակ, բարձունք, վերադարձ, վարձատրել, հարձուփորձ, հարձակում, մրցույթ: Բ. Դեղձ, դաղձ, դեղձանիկ, բաղձանք, օձանման, ատաղձագործ:

19.Գտի՛ր սխալ գրությամբ բառերը և ուղղի՛ր:

Ա. Զմրուխտ, ապուխտ, բախտավոր, թախտ, խեխտել, կղտար, խրոխտ, ողկույզ, տախտակ, նախկին: Բ. Ճեղքել, կմաղք, աղքատ, կողպեք, վխտալ, եղբայր, սանդուղք:

20.Տրված բառերի կազմությունն ու գրությունը բացատրի՛ր:

ա) Անհյուրընկալ – մարդ որը չի սիրում երբ նրա մոտ հյուրեր են գալիս

, զրուցընկեր – ընկեր որի հետ կարող ես կիսվել քօ խնդիրներով

, դյուրընկալ – եշտությամբ ընկալող

, գահընկեց – Գահից ընկած

, անընդհատ – անդադար

, համընթաց: – Տվյալ ուղղությանը համապատասխան ընթացող

բ) Միջօրե, – կեսոր

հանապազօրյա, – ամենօրյա

ոսկեզօծ, – ոսկուց պատրաստված

ապօրինի, – ոչ օրինական

առօրյա, – ամեն օր կրկնվող

առօրեական,- սովորական դարձած

բացօթյա, – բաց երկնքի տակ

բարօրություն, – բարեկեցություն

զօրուգիշեր: – ամբողջ օր

գ) Մանրէ- մարդու աչքին անտեսանելի ամենամանր օրգանիզմը

, վայրէջք – վայր իջնել

, հնէաբան – հին բաներ ուսումնասիրող մարդ

, որևէ – ինչ-որ

, երբևէ: – վաղ թե ուշ

21.Որտեղ անհրաժեշտ է, ը գրի՛ր:

Անակ.Ը.նկալ, ան.Ը.մբռնելի, օր.Ը.ստօրե, ակ.նթարթ, ան.Ը.նդմեջ, լուսն.Ը.կա, մթ.Ը.նկա, համ.Ը.նդհանուր, մերթ.Ը.նդմերթ, ան.Է.նթեռնելի,ակ.նհայտ, ան.նդհատ, անհյուր.Ը.նկալ, սր.Ը.նթաց:

22.Կետերի փոխարեն դհ, դ, կամ թ գրի՛ր:

Ընթացք, ընդարձակ, անընդհատ, ընդմիջել, ընդանուր, ընդամենը, ընթանալ, ընթրել, ակնթարթ, անդադար, ընթերցել, ընդառաջ, անընթեռնելի:

23.Պարզի՛ր, թե ինչի՛ հիման վրա է կազմվել բառաշարքը և ավելացրո՛ւ նոր բառեր:

Արևմտաեվրոպական, Ոսկեվազ, դափնեվարդ,…հնդեվրոպական…ագեվազ…:

24.Յուրաքանչյուր շարքում կետերը փոխարինի՛ր նման հնչողություն ունեցող տրված արմատներով: Ող, ոխ, ուղտ, ուխտ, թյուր, թույր, բույր, բյուր, բարկ, բարք, վարկ, վարք, աղտ, ախտ:

Թոք…, …ոտել, …ակալ, …նաշար, …ուբարք, …աբեկել …տադրուժ, …ատեր, վարքու…, …ություն, …իմացություն, ձյունա…, համ…, …ավոր:

25.Կետերը փոխարինի՛ր կրկնակ բաղաձայններով:

ճ.ռռ.ալ, բ..ալ, ֆ.սս.ալ, թ.ռռ.ալ, ու.ղղ.ակի, ու.ղղ.անկյուն, Ա.դդ.ա, Է.ռռ.ա, թռչու.նն.եր, հենարա.նն.եր, ի.նն.սուն, ի.նն.ական, օ.րր.ան, ե.րր.որդ, չո.րր.որդ, տա.սս.ական, տա.սս.ալուծել, անդո.րր., բե.տտ.ի,:

26. Կետերի փոխարեն գրի՛ր մ կամ ն (ո՞ր դեպքում է ն գրվում):

Անբնական, ամբիոն, ամբողջ, ամպամած, անպայման, զամբյուղ, անբասիր, ամփոփել, անփոփոխ, անպետք, ամբարել, ամբարտավան:

27.Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:

«Օ.դ.ային ամրոց» արտահայտությունը նշանակում է ա.ն.պտուղ եր.դ.ակա.ն.ություն, իզուր երազան., անիրագործելի պլա.նն.եր: Այդ արտահայտությունը վերագրում են քրիստոն.ե.կան քարոզի. Ավգուստիանոսին, որն իր աշխատությու.նն.երից մեկում խոսում է օ.դ,ային շինարարության մասին: Հետագա.յ.ում մարդի.կ. արտահայտությունը գործածում են ձ.և.ափոխված` «Օ.դ.ային ամրոց» ձ.և.ով: