Category: Քիմիա 7

19.

1) Mr (K2O CaO) 39×2+16×1=94  mr 40×1+16×1=56

Omega (O) = 16×1/94 ×100 = 17,02  omega (O) = 16×1/56 ×100 = 28.57

2) mr (CO2 SO2)  12×1+16×2=44  Mr 32×1+16×2=64

Omega (O2) = 16×2/44×100= 72.72 omega (O2) = 16×2/64×100=50

3) Mr (FeOH Al2O3) 56×1+16×1+1×1=74 mr 27×2+16×3= 102

Omega (O) = 16×1/74×100= 21.62 omega (O3) = 16×2/102×100=31.37

4) mr (MgO NaOH) 24×1+16×1=40 23×1+16×1+1×1=40

Omega (O) = 16×1/40×100=40

20.

1) (HNO3 HPO3) 1×1+14×1+16×3=63 1×1+31×1+16×3=80

Omega (O3) = 16×3/63×100 =76.19 omega (O3) = 16×3/80×100=60

2) (H3PO4 H2SO4) 1×3+31×1+16×4=98 1×2+32×1+16×4=98

Omega (O4) = 16×4÷98×100=65.30

1. Հաշվե’ք P₂O₅, Li₂O, Fe₃O₄,SO₃ նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները:
2. Mr (P2O5) = 31×2+16×5=142
3. Mr (Li2O) = 7×2+16×1=30
4. Mr (Fe3O4) = 56×3+16×4=232
5. Mr (SO3) = 32×1+16×3=80
6. Որքա՞ն է լիթում տարրի զանգվածային բաժինը (%) Li₂SO₃ քիմիական բանաձևն ունեցող նյութի բաղադրության մեջ.
   1. 7,44
   2. 14,89
   3. 22,33
   4. 29,76
7. Mr (Li2SO3) = 7×2+32×1+16×3=94
8. Omega (Li2) 7×2 /94 = 0,14 × 100 =14,89
9. Ի՞նչ նյութ է կալցիումի օքսիդը,գրե՛լ բանաձևը.
10. 40-2=38
11. Ո՞ր տարրն է ՙՙապրում՚՚ 20-րդ ՙՙբնակարանում՚՚.
12. Ca
13. Քիմիական տարրերի ատոմների միջուկները պարունակում են 6,12,14,18 պրոտոններ:Անվանե՛ք այդ տարրերը : Նշե՛ք յուրաքանչյուր տարրի պարբերությունը և խմբի համարը:
14. 6, C  IV 12, Mg II  14, Si IV 18, Ar VIII
15. Ո՞ր շարքում է ճիշտ ներկայացված K իզոտոպում առկա պրոտոնների ,էլեկտրոնների և նեյտրոնների թիվը համապատասխանորեն.
    1. 19,19,19
    2. 19,19,20
    3. 19,20,19
    4. 19,19,18
16. Ո՞րքան է պրոտոնի լիցքը

Պրոտոնի լիցքը = կարգաթվին

Հաշվեք NaOH հարաբերական մոլեկուլային և յուրաքանչյուր տարրի զանգվածային բաժինը:

Գրել կովալենտային կապով միացված նյութերի բանաձևերը:

Ոչմետաղ+ոչմետաղ

H+O=HO

N+O=NO

Cl+C=ClC

B+H=BH

C+O=CO

F+B=FB

Գրել իոնային կապով միացված նյութերի բանաձևերը:

Մետաղ+ոչմետաղ

Cu+O=CuO

Pt+C=PtC

Fe+N= FeN

Ti+F=TiF

Co+Cl=CoCl

Au+B=AuB

Փորձենք պատասխանել այն հարցին, թե ինչու և ինչպես է տեղի ունենում մոլեկուլի առաջացումը չեզոք ատոմներից: Ինչպե՞ս են առաջանում ոչ մետաղական պարզ նյութերի երկատոմ մոլեկուլները:Դիտարկենք այդ հարցը ջրածին պարզ նյութի առաջացման օրինակով, որի մոլեկուլային բանաձևն է՝ H2:  Ջրածնի ատոմում առկա է մեկ չզույգված էլեկտրոն՝ H⋅Երկու ատոմներ միմյանց մոտենալիս առաջացնում են ընդհանուր էլեկտրոնային զույգ:

Օրինակ ՝Ջրածնի ատոմները միանում են մեկ ընդհանուր էլեկտրոնային զույգով՝ ըստ հետևյալ ուրվագրի՝
H⋅+⋅H→H:H Նոր առաջացած էլեկտրոնային զույգը, որն անվանվում է նաև ընդհանրացված, միաժամանակ և հավասարաչափ պատկանում է ջրածնի երկու ատոմին: Ընդհանուր էլեկտրոնային զույգը ձգվում է ջրածնի երկու ատոմների  դրական լիցքավորված միջուկների կողմից, «ցեմենտում» դրանք՝ ապահովելով մոլեկուլի կայունությունը:    
Քիմիական կապը, որն առաջանում է երկու ատոմի միջև ընդհանրացված էլեկտրոնային զույգի միջոցով կոչվում է կովալենտային:
Յուրաքանչյուր էլեկտրոնային զույգ մեկ քիմիական կապ է:
Ջրածնի մոլեկուլում առկա է մեկ ընդհանրացված էլեկտրոնային զույգ և հետևաբար՝ մեկ քիմիական կապ: Ընդունված է էլեկտրոնային զույգը փոխարինել գծիկով և կստացվի ջրածնի մոլեկուլի գրաֆիկական բանաձևը (գծապատկեր-բանաձև)՝  H–H: Թթվածնի ատոմների միջև առաջանում է երկու ընդհանուր զույգ՝ երկու քիմիական կապ՝ O=O :  Այդպիսի կապը կոչվում է կրկնակի կապ:Ազոտի մոլեկուլում ընդհանուր էլեկտրոնային զույգերը երեքն են՝ 

Ազոտի մոլեկուլում առկա է կովալենտային ոչ բևեռային եռակի կապ` N≡N Այն կապը, որն առաջանում է հավասարաչափ բաշխված ընդհանրացված էլեկտրոնային զույգերով, որոնց կապված են երկու միջուկները (կենտրոնների) կոչվում է կովալենտային ոչ բևեռային: Հաստատված է, որ ցանկացած քիմիական կապ առաջանում է ատոմների արտաքին էլեկտրոնային շերտի էլեկտրոնների մասնակցությամբ, և կապի բնույթը որոշվում է էլեկտրոնների շարժման օրինաչափություններով:Որակական առումով մոլեկուլն ատոմների փոխազդեցության արդյունք է և ոչ ատոմների պարզ մեխանիկական հավաքածու:Մոլեկուլ առաջանալիս տեղի է ունենում էլեկտրոնային ամպերի վրածածկ:

Եթե էլեկտրոնային ամպերի վրածածկը տեղի է ունենում երկու ատոմների միջուկների միացման գծի ուղղությամբ (կապի առանցքով), ապա  այդ կապն անվանում են սիգմա (σ) կապ: σ− կապը՝ միակի պարզ կապ է:

Եթե կապվող ատոմների միջև մեկից ավելի էլեկտրոնային զույգ է առաջացել, ապա կապն անվանվում է բազմակի՝ կրկնակի (երկու ընդհանուր զույգ) կամ եռակի (երեք ընդհանուր զույգ):Բազմակի  կապերից մեկն անպայման σ -կապ է, իսկ մյուսները՝ π -կապեր,
π -կապն առաջանում է ρ -էլեկտրոնային ամպերի կրկնակի, կողմնային վրածածկից՝ σ -կապի առանցքին ուղղահայաց:

Լրացուցիչ աշխատանք

Պատասխանել հարցերին

1. Ո՞ր կովալենտային կապն է անվանանվում կովալենտային:Բերե՛ք օրինակներ:
2. Կովալենտային կոչվում է այն կապը երբ 2 և ավելին ոչմետաղներեն իրար միանում:
3. Ո՞ր քիմիական կապն է անվանվում կովալենտային բևեռային:Բերե՛ք օրինակներ:

Կովալենտային կապ անվանում են այն կապին երբ ոչմետաղը միացնում են ոչմետաղին:

Օրինակ CO

1. Քիմիական միացությունների մոլեկուլները որոշակի հաջորդականությամբ միմյանց կապված ատոմների համախումբ են:Նյութերի քիմիական հատկությունները պայմանավորված են քիմիական կապերի տեսակով, կապ առաջացնող ատոմների բնույթով և մոլեկուլում դրանց փոխազդեցությամբ:Հին ժամանակներից սկսած՝ գիտնականները փորձում են պարզել, թե ինչպես են կառուցված նյութերը, ինչպե՞ս և ինչու՞ են ատոմները միանում, և ի՞նչ ուժեր են նրանց իրար մոտ պահում:
2. XX դարում ֆիզիկոսները պարզեցին, որ ատոմները կապվում են էլեկտրական լիցք ունեցող մասնիկներով` արտաքին էներգիական մակարդակի էլեկտրոններով, որոնք ձգվում են կապվող ատոմների դրական միջուկների կողմից: Հետևաբար, ատոմները կապող ուժերը էլեկտրական բնույթի են: Ատոմների կապը մեկը մյուսի հետ անվանում են քիմիական կապ:
   Քիմիական   կապը փոխազդեցություն է էլեկտրոնների և միջուկների միջև,որը հանգեցնում է մոլեկուլում ատոմների միացմանը:
   Քիմիական կապն ատոմների փոխազդեցություն է, որն ուղեկցվում է էներգիայի անջատումով:
   Այդ էներգիան կազմում է  40-ից մինչև 1000կՋ/մոլ: Էներգիայի այդպիսի լայն միջակայք հնարավոր է տարբեր փոխազդեցությունների պատճառով, որոնք ներկայումս հիմնականում դասակարգվում են որպես կովալենտային,իոնային և մետաղային կապեր:
   Կովալենտային կապ առաջանում է ոչ մետաղների ատոմների միջև:Իոնային կապ առաջանում է մետաղների և ոչ մետաղների ատոմների միջև:Մետաղական կապ առաջանում է մետաղական պարզ նյութերում և համաձուլվածքներում:
   Քիմիական կապի տեսությունը քիմիայի կարևորագույն ուսմունքներից է, առանց որի հնարավոր չէ հասկանալ մոլեկուլների տարբեր կառուցվածքների և փոխազդունակության պատճառները
3. Ատոմների կապը մեկը մյուսի հետ անվանում են քիմիական կապ:
4. Քիմիական   կապը փոխազդեցություն է էլեկտրոնների և միջուկների միջև,որը հանգեցնում է մոլեկուլում ատոմների միացմանը:
5. Ի՞նչ է քիմիական կապը, և ի՞նչ բնույթ ունի:
6. Ատոմների կապը մեկը մյուսի հետ անվանում են քիմիական կապ:
7. Ո՞ր կապն է կոչվում կովալենտային կապը:
8. Այդ էներգիան կազմում է  40-ից մինչև 1000կՋ/մոլ: Էներգիայի այդպիսի լայն միջակայք հնարավոր է տարբեր փոխազդեցությունների պատճառով, որոնք ներկայումս հիմնականում դասակարգվում են որպես կովալենտային կապ,իոնային և մետաղային կապեր:
9. Ո՞ր կապն է իոնային կապը:
10. Այդ էներգիան կազմում է  40-ից մինչև 1000կՋ/մոլ: Էներգիայի այդպիսի լայն միջակայք հնարավոր է տարբեր փոխազդեցությունների պատճառով, որոնք ներկայումս հիմնականում դասակարգվում են որպես կովալենտային կապ,իոնային և մետաղային կապեր:
11. Ի՞նչ է կոչվում քիմիական կապ:

Ատոմների կապը մեկը մյուսի հետ անվանում են քիմիական կապ:

H 1-1=0

He 4-2=2

Li 7-3=4

Be 9-4=5

B 11-5=6

C 12-6=6

N 14-7=7

O 16-8=8

F 19-9=10

Na 23-11=12

Mg 24-12=12

Ai 27-13=14

Si 28-14=14

P 31-15=26

S 32-16=16

Cl 35-17=18

K 39-19=20

Ca 40-20=20

Sc 45-21=24

Ti 48-22=26

V 51-23=28

Cr 52-24=28

Mn 55-25=30

Fe 56-26=30

Co 59-27=32

Ni 59-28=31

Cu 64-29=35

Zn 65-30=25

Ga 70-31=39

Ge 73-32=41

As 75-33=42

Se 79-34=44

Br 80-35=45

Kr 84-36=48

7 × 1.66 =11.62 × 10²³=1.162 լիթիում

9 × 1.66 = 14.94 × 10²³= 1.494 բերիլիում

11 × 1.66 = 18.26 × 10²³= 1.826 բոր

12 × 1.66=19.92×10²³=1.992 ածխախին

14×1.66=23.24× 10²³=2.324 ազոտ

31 × 1.66 = 51.46 × 10²³=5.146×10²⁴ ֆոսֆոր

16 × 1.66 = 26.56× 10²³=2.656×10²⁴ Թթվածին

12 × 1.66=19.92 × 10²³=1.992× 10²⁴ածղածին

40 × 1.66= 66.4 × 10²³= 6.64 կալցիում

39 × 1.66=64.74 × 10²³ = 6.474 կալիում

Բերել ֆիզիկական երևույթի 3 օրինակ:

Ապակու կոտրվելը, մոմի հալվելը և ջրի եռալը:

Բերել քիմիական երևույթի 3 օրինակ:

Փայտի այրվելը, թղթի այրվելը, երկաթի ժանգոտելը:

Մաքուր են համարվում այն նյութերը, որոնք կազմված են միատեսակ կառուցվածքային մասնիկներից (մոլեկուլ, ատոմ, իոն):

Մաքուր նյութերն ունեն որակական և քանակական հաստատուն բաղադրություն, հետևաբար և հաստաուն ֆիզիկական և քիմիական հատկություններ:Հատկությունների հաստատունությունը նյութի մաքրության հատկանիշն է:
Օրինակ. նորմալ ճնշման պայմաններում մաքուր ջուրը եռում է 100^օC և պնդանում է 0oC ջերմաստիճանի պայմաններում.

Բնության մեջ նյութերը հանդիպում են հիմնականում խառնուրդների ձևով:
Խառնուրդները պարունակում են երկու կամ ավելի նյութերի կառուցվածքային մասնիկներ:Խառնուրդներում բաղադրիչները պահպանում են իրենց անհատական հատկությունները:
Խառնուրդները լինում են երկու տեսակ՝ համասեռ և անհամասեռ:

Համասեռ խառնուրդի բաղադրիչները տեսանելի չեն նույնիսկ մանրադիտակով, իսկ անհամասեռ խառնուրդի բաղադրիչները տեսանելի են անզեն աչքով:Տարբեր ագրեգատային վիճակում գտնվող նյութերի խառնումով կարող ենք պատրաստել տարբեր տեսակի խառնուրդներ:

Օրինակ

Պղնձարջասպը ջրում լուծելիս ստացվում է պինդ-հեղուկ համասեռ խառնուրդ, իսկ կավը ջրում լուծելիս՝ պինդ-հեղուկ անհամասեռ խառնուրդ:
Բուսական յուղը և ջուրը խառնելիս ստացվում է հեղուկ-հեղուկ անհամասեռ խառնուրդ:
Էթանոլը և ջուրը խառնելիս ստացվում է հեղուկ-հեղուկ համասեռ խառնուրդ:
Գազերը միշտ առաջացնում են համասեռ խառնուրդ:

Անհամասեռ խառնուրդների բաղադրիչների բաժանման հիմնական եղանակներն են` 1. պարզեցումը, 2. ֆիլտրումը, 3. բաժանիչ ձագարի կիրառումը, 4. մագնիսի ազդեցությունը.

Բաժանիչ ձագարի միջոցով առանձնացնում են հեղուկ-հեղուկ անհամասեռ խառնուրդի բաղադրիչները:

Համասեռ խառնուրդների բաղադրիչների բաժանման հիմնական եղանակներն են` 1. շոգիացումը, 2. բյուրեղացումը, 3. թորումը.

Օրինակ. եթե կերակրի աղը լուծենք ջրում, ստացված թափանցիկ լուծույթից մի քանի կաթիլ կաթեցնենք ապակու վրա և տաքացնենք սպիրտայրոցի վրա, ապա շուտով կտեսնենք աղի բյուրեղները ապակու վրա:

Ո՞ր նյութերն են կոչվում մաքուր:

Մաքուր են համարվում այն նյութերը, որոնք կազմված են միատեսակ կառուցվածքային մասնիկներից (մոլեկուլ, ատոմ, իոն):

Քանի՞ տեսակի խառնուրդներ կան:

Երկու համասեռ, անհամասեռ:

Ո՞ր խառնուրդներն են կոչվում համասեռ:

Համասեռ խառնուրդների բաղադրիչների բաժանման հիմնական եղանակներն են` 1. շոգիացումը, 2. բյուրեղացումը, 3. թորումը.

Ո՞ր խառնուրդներն են կոչվում անհամասեռ:

Անհամասեռ խառնուրդների բաղադրիչների բաժանման հիմնական եղանակներն են` 1. պարզեցումը, 2. ֆիլտրումը, 3. բաժանիչ ձագարի կիրառումը, 4. մագնիսի ազդեցությունը.