1. Ներկայացրո՛ւ։ Ի՞նչ հետևանքներ ունեցան Լենկ
Թեմուրի ասպատակությունները Հայաստանի
բնակչության և քաղաքային կյանքի վրա։
Լենկ Թեմուրի արշավանքները (14-րդ դարի վերջ – 15-րդ դարի սկիզբ) աղետալի ազդեցություն ունեցան Հայաստանի վրա:
Հազարավոր մարդիկ սպանվեցին կամ գերեվարվեցին։
Շատ բնակավայրեր դատարկվեցին, գյուղերը ամայացան, իսկ բնակչությունը նվազեց։
Հայության մի զգալի հատված բռնագաղթի ենթարկվեց դեպի հարևան երկրներ։
Հայկական քաղաքները՝ Տարոնը, Արարատյան դաշտի բնակավայրերը, Անի քաղաքը, գրեթե ամբողջությամբ ավերվեցին։
Տնտեսական կյանքը կաթվածահար եղավ։ Արհեստները և առևտուրը անկում ապրեցին։
Մշակութային և կրոնական կենտրոնները՝ վանքերը, եկեղեցիները, դպրոցները, թալանվեցին կամ ավերվեցին։
Այս ասպատակությունները նպաստեցին Հայաստանի թուլացմանը, ինչը հեշտացրեց օտար տիրապետությունների հաստատումը։
2. Բացատրի՛ր։ Ի՞նչ նշանակություն ունեցավ 1441 թ.
Էջմիածնում հայոց հայրապետական աթոռի
վերահաստատումն Էջմիածնում։1441 թվականին հայոց կաթողիկոսական աթոռը Սիսի Կիլիկիայից տեղափոխվեց Էջմիածին։
Այս որոշումը վերականգ
նեց հայոց հոգևոր կենտրոնի կապը Հայկական լեռնաշխարհի հետ։
Էջմիածինը նորից դարձավ հայոց եկեղեցու գլխավոր կենտրոնը, ինչը նպաստեց ազգային ինքնության պահպանմանը։
Կաթողիկոսությունը ստանձնեց հայ ժողովրդի հոգևոր առաջնորդության դեր, հատկապես օտար տիրապետությունների պայմաններում:
Աթոռի տեղափոխումը խորհրդանշում էր հայկական պետականության գաղափարի հարատևումը։
Այն նպաստեց հոգևոր կրթության և մշակույթի վերածննդին։
Էջմիածինը դարձավ նաև ազգային համախմբման կենտրոն, հատկապես օտար լծի տակ գտնվող հայության համար։
Այս որոշումը կարևոր էր հայկական պետականության վերականգնման տեսլականի ձևավորման գործում։
3. Վերլուծի՛ր։ Ինչպիսի՞ քաղաքականություն էր
վարում Ջհանշահը հայերի նկատմամբ, ինչո՞ւ։
Ջհանշահը՝ Կարակոյունլու թյուրքերի առաջնորդը (1438–1467 թթ.), վարում էր բազմաբնույթ քաղաքականություն հայերի նկատմամբ։
Ջհանշահը հաճախ արտոնություններ էր տրամադրում հայերին, քանի որ նրանք կարևոր դեր էին խաղում երկրի տնտեսական կյանքում։
Հայերին թույլ էր տրվում շարունակել իրենց կրոնական և մշակութային կյանքը, թեև հարկատու էին մնում։
Հայերը զբաղված էին առևտրով և արհեստներով, ինչը խթանում էր երկրի տնտեսությունը։
Ջհանշահի շահը հայերին տնտեսապես շահավետ վիճակում պահելն էր՝ հարկային եկամուտներ ապահովելու համար։
Հայերը կազմում էին զգալի փոքրամասնություն, և նրանց հանդեպ մեղմ քաղաքականությունը նպաստում էր կայսրության կայունության պահպանմանը։
Սակայն որոշակի ժամանակներում հայերն էլ էին ենթարկվում բռնաճնշումների, հատկապես երբ քաղաքական կամ ռազմական շահերը պահանջում էին։
Ջհանշահի քաղաքականությունը հայերի նկատմամբ պայմանավորված էր նախևառաջ տնտեսական և քաղաքական շահերով՝ փորձելով զերծ մնալ անկայունությունից իր տիրույթներում։
Դավիթ Հարությունյան 