Month: March 2025

1․ Համեմատել թվերը

    ա) -45 < 19        բ)  95 > 56

2․ Հաշվել թվերի գումարը և  կլորացնել այն   0,01 ճշտությամբ, եթե

    ա) a=5,469=5.57 b=0,658=0.76  բ) a=5,4573=5.56 b=-3,25089=-3.36

3․ Նշել մի որևէ թիվ, որը գտնվում է տրված   թվերի միջև  

    ա) a=4,2 4,21 b=4,3 բ) a=6,75 6.751 b=6,(75)    

4․ Բաժանել անհավասարության երկու  մասերը միևնույն թվի վրա.

 ա)  14<21  14/5=2.8 21/4,8 4,8>2.8

բ) 32> 27 32/2=16 27/2=13.5 16>13.5

5․ Բազմապատկել անհավասարության երկու    մասը միևնույն բացասական թվով:

    ա) 28<42           բ) 40 > 27

6․ Հանել թվային անհավասարությունները։

    ա) 29>12 և 14>2,ճիշտ է  բ) -14>-26 և 19>5ճիշտ է

7․ Կոորդինատային առանցքի վրա  պատկերել հետևյալ միջակայքը․

    ա)  [-6:6]     բ) (-8:2]

1. Որո՞նք են Հնդկաստանի աշխարհագրական դիրքի առանձնահատուկ գծերը:

է Ասիայի մայրցամաքի հարավային մասի մեծ հատվածը:

Սահմաններ – Հնդկաստանը հյուսիսից սահմանակից է Չինաստանին, Նեպալին և Բութանին, հյուսիս-արևմուտքից՝ Պակիստանին, արևելքից՝ Բանգլադեշին և Մյանմային:

Ծովային սահմաններ – Արևմուտքից այն ողողվում է Արաբական ծովով, արևելքից՝ Բենգալյան ծոցով, իսկ հարավից՝ Հնդկական օվկիանոսով:

Հիմալայներ – Հյուսիսում տարածվում է Հիմալայան լեռնաշղթան, որը բնական պաշտպանություն է ապահովում և ազդում է կլիմայի ձևավորման վրա:

Գանգես և Ինդոս գետեր – Հնդկաստանի տարածքում են գտնվում Գանգես, Բրահմապուտրա, Ինդոս և այլ կարևոր գետեր, որոնք կարևոր են ինչպես գյուղատնտեսության, այնպես էլ ջրային ռեսուրսների տեսանկյունից:

Անապատային և արևադարձային գոտիներ – Հյուսիս-արևմուտքում տարածվում է Թար անապատը, իսկ հարավում կան արևադարձային անտառներ և մերձարևադարձային շրջաններ:

Կղզիներ – Հնդկաստանին են պատկանում Անդամանյան և Նիկոբարյան կղզիները Բենգալյան ծոցում և Լակշադվիպի կղզիները Արաբական ծովում:

 2. Բնական ի՞նչ ռեսուրսներով է հարուստ Հնդկաստանը: 

Երկաթի հանքաքար
Բոքսիտ (ալյումինի հանքաքար)
Նավթ և բնական գազ
Ոսկի, պղինձ և այլ մետաղներ

3. Ինչպե՞ս են ազդում կլիմայական պայմանները Հնդկաստանի գյուղատնտեսական արտադրության կազմակերպման վրա:

Մուսոնային կլիմայի ազդեցությունը

Հնդկաստանի կլիման հիմնականում կախված է մուսոններից, որոնք ունեն երկու փուլ՝

• Ամառային մուսոն (հունիս-սեպտեմբեր) – Բերում է առատ տեղումներ, հատկապես հյուսիսային և արևմտյան շրջաններում։ Այն կարևոր դեր ունի բրնձի, շաքարեղեգի, թեյի, բամբակի և այլ խոնավասեր մշակաբույսերի համար։
• Ձմեռային մուսոն (հոկտեմբեր-մարտ) – Բերում է չոր եղանակ, որն ավելի հարմար է ցորենի, գարու և հատիկաընդեղենի մշակման համար։

2. Ջերմաստիճանի ազդեցությունը

• Հարավային Հնդկաստանում ավելի տաք է, ինչը նպաստում է արեւադարձային մշակաբույսերի՝ կոկոսի, բանանի, սուրճի աճեցմանը։
• Հյուսիսային և կենտրոնական շրջաններում չափավոր ջերմաստիճանը նպաստում է ցորենի, կորեկի և այլ ձմեռային մշակաբույսերի աճին։

3. Անապատային և չորային շրջաններ

• Ռաջաստան և Գուջարատ – Այս տարածքներում ջրի պակասը սահմանափակում է գյուղատնտեսությունը, ուստի զարգանում են երաշտադիմացկուն մշակաբույսերը, ինչպիսիք են կորեկը և գարեջրացորենը։

4. Լեռնային շրջաններ

• Հիմալայների լանջերին մեծ տարածում ունեն խնձորի, նուշի, խաղողի և թեյի պլանտացիաները։

5. Հիմնական մշակաբույսերի ցանքաշրջանառությունը

Կլիմայական պայմանների հիման վրա Հնդկաստանում տարբեր մշակաբույսեր աճեցնում են տարվա տարբեր սեզոններին՝

• Խարրիֆ (ամառային) բերք – Բրինձ, եգիպտացորեն, գարեջրացորեն, բամբակ, որոնք աճում են մուսոնային տեղումների շնորհիվ։
• Ռաբի (ձմեռային) բերք – Ցորեն, գարի, սիսեռ, որոնք աճում են մուսոնից հետո ավելի ցուրտ ամիսներին։

6. Եղանակային փոփոխությունների մարտահրավերները

• Արտասովոր երաշտները և անսպասելի տեղումները կարող են զգալի վնաս հասցնել բերքին։
• Կլիմայի փոփոխությունը և գլոբալ տաքացումը մեծացնում են ջրի դեֆիցիտը և գյուղատնտեսական ռիսկերը։

Եզրակացություն

Հնդկաստանի գյուղատնտեսությունն ամբողջությամբ կախված է կլիմայից, հատկապես մուսոններից։ Օգտագործվում են ոռոգման համակարգեր, երաշտադիմացկուն սորտեր և նորարարական մեթոդներ՝ եղանակային ազդեցությունները մեղմելու համար։

 4 Որո՞նք են Հնդկաստանի բնակչության աճի, կազմի և տեղաբաշխման բնութագրական գծերը:

• Երիտասարդ բնակչության մեծ տոկոսը (միջին տարիքը մոտ 28 տարի է)։

2. Բնակչության կազմ

• Տարիքային կազմ – Բնակչության մոտ 65%-ը 15-64 տարեկան է, ինչը նշանակում է, որ Հնդկաստանն ունի մեծ աշխատունակ բնակչություն։
• Քաղաքային և գյուղական բնակչություն – Մոտ 65% բնակվում է գյուղերում, սակայն քաղաքային բնակչության թիվն արագ աճում է։
• Ազգագրական և լեզվական բազմազանություն – Հնդկաստանում կա ավելի քան 2,000 էթնիկ խումբ և 1,600 լեզվական տարբերակ, բայց պաշտոնական լեզուներն են հինդին և անգլերենը։

3. Բնակչության տեղաբաշխում

• Բարձր բնակեցված շրջաններ –
  • Գանգեսի դաշտավայրը (Ուտար Պրադեշ, Բիհար, Բենգալ) խիտ բնակեցված է բերրի հողերի պատճառով։
  • Քաղաքներ՝ Դելի, Մումբայ, Կալկաթա, Բանգալոր – այստեղ արագ աճող քաղաքային բնակչություն կա։
• Նվազ բնակեցված շրջաններ –
  • Ռաջաստանի անապատները,
  • Հիմալայան լեռնաշղթան,
  • Միջին և արևմտյան Հնդկաստանի անտառային տարածքները։

4. Միգրացիա և քաղաքաշինություն

• Գյուղական բնակչությունը զանգվածաբար տեղափոխվում է քաղաքներ՝ աշխատանքի հնարավորությունների պատճառով։
• Արդյունքում, Հնդկաստանում կան մեգաքաղաքներ, որոնց բնակչությունն անցնում է 10 միլիոնը։

5. Ժողովրդագրական մարտահրավերներ

• Աշխատանքային շուկայի ճնշում – Քանի որ բնակչությունը երիտասարդ է, պահանջվում են նոր աշխատատեղեր։
• Քաղաքային գերբնակվածություն – Մեծ քաղաքներում (օրինակ՝ Մումբայում) բնակչության խտությունը չափազանց բարձր է։
• Բնապահպանական խնդիրներ – Աղտոտումը, ջրային պաշարների սպառումը և գյուղատնտեսական տարածքների նվազումը։

5. Ի՞նչ գիտես Գանգես գետի մասին:

հանդիսանալով հնդկական քաղաքակրթության բնօրրաններից մեկը։ Այն սուրբ գետ է հինդուիզմում և մեծ նշանակություն ունի ինչպես բնապահպանական, այնպես էլ տնտեսական առումով։

2. Աղբյուր և հոսանք

• Սկիզբ է առնում Հիմալայներում, Գոմուխ սառցադաշտից (Ուտարախանդ նահանգ), որպես Բհագիրաթի գետ։
• Ալլահաբադում (այժմ՝ Փրայագրաջ) միանում է Յամունա գետին, որը նույնպես կարևոր ջրային հոսք է։
• Հոսում է Հյուսիսային Հնդկաստանի ողջ տարածքով, անցնում Բենգալյան դաշտավայրով և միախառնվում Բրահմապուտրային՝ ձևավորելով Գանգես-Բրահմապուտրա դելտան Բանգլադեշում, ապա թափվում Բենգալյան ծոց։
• Ընդհանուր երկարությունը մոտ 2,525 կմ է։

3. Տնտեսական նշանակություն

• Ոռոգում – Գանգեսի ջրերը օգտագործվում են գյուղատնտեսության մեջ. այն ապահովում է բրնձի, ցորենի, շաքարեղեգի և այլ մշակաբույսերի աճեցումը։
• Արդյունաբերություն – Շատ քաղաքներ (Վարանասի, Կանպուր, Պատնա, Կալկաթա) տեղակայված են Գանգեսի ափերին՝ օգտագործելով այն որպես ջրի աղբյուր և փոխադրման միջոց։
• Էներգիա – Գետի երկայնքով կառուցված են բազմաթիվ հիդրոէլեկտրակայաններ։

4. Կրոնական և մշակութային նշանակություն

• Հնդկացիների համար Գանգեսը համարվում է սուրբ գետ, և հազարավոր ուխտագնացներ ամեն տարի գալիս են այստեղ մաքրագործվելու համար։
• Վարանասին համարվում է հինդուիզմի սրբազան քաղաքներից մեկը, որտեղ մարդիկ գալիս են իրենց վերջին օրերն անցկացնելու և այրման արարողություններից հետո մոխիրը գետն արձակելու համար։

5. Բնապահպանական մարտահրավերներ

• Աղտոտվածություն – Արդյունաբերական թափոնները, կոյուղաջրերը և կրոնական արարողություններից մնացած նյութերը լուրջ խնդիր են։
• Ջրի քանակի նվազում – Ոռոգման և հիդրոէներգետիկ նախագծերը նվազեցնում են բնական հոսքը։
• Մաքրման ծրագրեր – Կառավարությունը սկսել է «Namami Gange» ծրագիրը՝ նպատակ ունենալով մաքրել գետը և վերականգնել դրա բնական էկոհամակարգը։

Եզրակացություն

Գանգեսը ոչ միայն կենսական ջրային ռեսուրս է Հնդկաստանի համար, այլև մշակութային, կրոնական և տնտեսական առանցք։ Սակայն, այն կանգնած է լուրջ էկոլոգիական խնդիրների առաջ, և դրա պահպանությունը դարձել է ազգային առաջնահերթություն։

Գնահատե՛ք Թուրքիայի աշխարհագրական դիրքը, ցո՛ւյց տվեք դրա առանձնահատկությունները:

Թուրքիան աշխարհի այն փոքրաթիվ երկրներից է, որի տարածքը միաժամանակ գտնվում է երկու աշխարհամասերում՝ Եվրոպայում և Ասիայում։ Թուրքայի տարածքում են Սև ծովը Միջերկրականին միացնող Բոսֆորի և Դարդանելի նեղուցները։ Թուրքիան կամուրը է Եվրոպայի և Ասիայի միջև։

2. Բնութագրե՛ք Թուրքայի պետական կարգը: 

Ժամանակակից Թուրքիայի ներկա տարածքը քաղաքակրթության հնագույն օջախներից է: Այստեղ են ձևավորվել և հետագայում տարածվել հնդեվրոպական նախալեզուն և հնդեվրոպական ժողովուրդները: Այդ տարածքը Ք. ա. II հազարա մյակից մտել է աշխարհի տարբեր պետությունների կազմի մեջ (Ասորեստան, Հռոմե-ական կայսրություն, Արաբական խալիֆայություն, Բյուզանդիա)։ Այդ տարածքի արևելյան մասում է կազմավորվել հայ ազգը, ձևավորվել հայոց պետականությունը:

1923 թ․ Փոքրասիական և Հայկական բարձրավանդակների և դրանց հարակից որոշ հատվածներն ընդգրկող, նախկինում հույներով և հայերով բնակեցված տարածքներում Թուրքիան հռչակվեց հանրապետություն։ Մահմեդական արևելքում Թուրքիան հանրապետություն հռչակված առաջին երկիրն է։ Պետական կարգով Թուրգիան խորհրդարանական հանրապետություն է։

3. Բնութագրե՛ք Թուրքիայի բնական պայմանները և ռեսուրսները, դրանց նշանակությունը տնտեսության տարբեր ոլորտների համար:

Թուրքիան լեռների և սարահարթերի երկիր է։ Թուրքիան ունի հարուստ բնական ռեսուրսներ, այդ թվում՝ երկաթն ու ածուխը, որոնք հիմնական են արդյունաբերության համար, ինչպես նաև անտառներ, գյուղատնտեսական հողեր, որոնք կարևոր են երկրի տնտեսական զարգացման համար: Թուրքիան նաև հարուստ է սնդիկի, ծարիրի, քրոմի, վոլֆրամի, պղնձի հանքա-քարի պաշարներով: Սև մետաղների շարքում կարևոր տեղ են գրավում քրոմը (հա-մաշխարհային պաշարների 8%-ը) և մանգանը:

Զգալի են նաև ածխի, տուֆի, պեռլիտի, ծծմբի, կերակրի աղի պաշարները: Թուրքիան թեև գտնվում է մերձարևադարձային կլիմայական գոտու սահմաններում, սակայն նրա տարբեր մասերում կլիմայական պայմանները տարբեր են: Թուրքիայի գետերը լեռնային են, արագահոս և սահանքավոր: Վերին հոսանք-ներում գետերն օժտված են ջրաէներգետիկ մեծ ներուժով, որի օգտագործումն այս-տեղ սկսվել է վերջին տասնամյակներում: Թուրքիայի տարածքից են սկիզբ առնում տարածաշրջանի չորս խոշոր գետերը` Եփրատը, Տիգրիսը, Կուրը և Արաքսը, ինչպես նաև Սև ծովի ավազանին պատկանող Ճորոխը:

Մեծ է գետերի ոռոգիչ նշանակությունը: Դրանց վրա կառուցվել են ջրամբարներ և ջրաէլեկտրակայաններ: Թուրքիայի լճերը մեծ մասամբ փոքր են, անհոսք և աղի: Ամենախոշորը Վանա լիճն է: Անատոլիական սարահարթում է գտնվում Թուզ լիճը: Որոշ լճերում աղ է արդյունահան վում:

4. Ի՞նչ դեր ունի Թուրքիան հվ-արմ Ասիայում։

Այն ունի շատ մեծ դեր, քանի որ կամուրջ է Եվրոպայի և Ասիայի միջև, ունի շատ օգտակար հանածոներ, զբոսաշրջության կենտրոններ և լողափեր։

Գնահատե՛ք Իրանի աշխարհագրական դիրքը: Ցո՛ւյց տվեք դրա ուժեղ և թույլ կողմերը:

• Ուժեղ կողմերը
• Ռազմավարական դիրք. Իրանը գտնվում է Մերձավոր Արևելքում՝ Ասիայի, Եվրոպայի և Աֆրիկայի խաչմերուկում, ինչը մեծացնում է նրա աշխարհաքաղաքական կարևորությունը:
• Ծովային ելք. Իրանը մուտք ունի Պարսից ծոց և Օմանի ծոց, ինչը հնարավորություն է տալիս ծովային առևտրի համար:
• Բնական ռեսուրսներ. Իրանի տարածքում առկա են խոշոր նավթային ու գազային պաշարներ:

Թույլ կողմերը

• Արարատային լանդշաֆտ. Իրանի մեծ մասն անապատային ու լեռնային է, ինչը դժվարացնում է գյուղատնտեսությունն ու ենթակառուցվածքների զարգացումը:
• Աշխարհաքաղաքական լարվածություն. Իրանը սահմանակցում է խնդիրներ ունեցող տարածաշրջաններին (Աֆղանստան, Պակիստան, Իրաք), ինչը մշտական սպառնալիքներ է ստեղծում:

2. Ներկայացրե՛ք Իրանի պետական կարգը, ցո՛ւյց տվեք դրա առանձնահատուկ գծերը:

Իրանը իսլամական հանրապետություն է, որտեղ պետության և կրոնի միաձուլումը առանձնահատուկ դեր ունի:

Հիմնական առանձնահատկությունները

• Թեոկրատական համակարգ. Իսլամական առաջնորդը (ռահբար) ունի մեծ լիազորություններ՝ քաղաքական, ռազմական և կրոնական ոլորտներում:
• Կրկնակի իշխանություն. Նախագահը ղեկավարում է գործադիր իշխանությունը, բայց վճռորոշ խոսքը պատկանում է գերագույն առաջնորդին:
• Խորհրդարանական մարմին. Իրանն ունի խորհրդարան (Մեջլիս), սակայն դրա որոշումները վերահսկվում են Հոգևոր պահապանների խորհրդի կողմից:

3. Գնահատե՛ք Իրանի բնակլիմայական պայմանները՝ տնտեսության տարբեր ոլորտ ների տեսանկյունից:

Իրանը ունի բազմազան կլիմայական գոտիներ՝ անապատայինից մինչև լեռնային:

• Գյուղատնտեսություն. Արևելքում և կենտրոնում կլիման չորային է, ինչը սահմանափակում է գյուղատնտեսությունը, սակայն Կասպից ծովի մոտ բերքառատ հողեր կան:
• Տրանսպորտ և առևտուր. Ամռանը խիստ շոգերը և լեռնային շրջաններում ձմեռային բարդ եղանակը դժվարացնում են ենթակառուցվածքների զարգացումը:
• Էներգետիկա. Անապատային շրջաններում արևային էներգիայի պոտենցիալը մեծ է:

4. Նշե՛ք Իրանի՝ համաշխարհային նշանակության օգտակար հանածոները:

Նավթ և բնական գազ. Իրանը ունի աշխարհի խոշորագույն նավթագազային պաշարներից, որոնք համաշխարհային տնտեսության կարևոր մաս են:Ուրան. Իրանը հարստացված ուրանի պաշարներ ունի, որոնք կարևոր են ատոմային էներգետիկայի համար:Աղ ու պղինձ. Մեծ պաշարներ կան պղնձի, երկաթի և ցինկի հանքավայրերում:

5. Ցո՛ւյց տվեք Իրանի կլիմայի ազդեցությունը երկրի բնական ու տնտեսական պայմանների վրա:

Ցանկապատման կարիք. Արևադարձային ու անապատային շրջաններում անհրաժեշտ են արհեստական ոռոգման համակարգեր գյուղատնտեսության համար:Քարավանային առևտրի զարգացում. Պատմականորեն Իրանը եղել է Մետաքսի ճանապարհի մաս, քանի որ տեղանքը նպաստում էր անապատային առևտրին:Էներգետիկ ռեսուրսների արդյունավետ օգտագործում. Բնական պաշարների շնորհիվ Իրանը զարգացնում է նավթագազային արդյունաբերությունը, սակայն տուժում է կլիմայական փոփոխություններից:

Ի՞նչ եք հասկանում հավասարություն ասելով:

Հավասարությունը իմ համար դա, հասարակության բոլոր անդամներին հավասար հնարավորություններ տալն է՝ անկախ նրանց սեռից, ռասայից, տարիքից, առողջական վիճակից, ֆինանսական հնարավորություններից և այլն:
Ի՞նչ եք հասկանում իրավահավասարություն ասելով:

Իրավահավասարություն, քաղաքացիների հավասարությունը պետության, օրենքի և դատարանի առաջ

Ի՞նչ է սոցիալական հավասարություն:

սոցիալական հասարակարգի հասկացություն, ըստ որի որոշակի հասարակության մեջ գտնվող բոլոր մարդիկ ունեն հավասար իրավունքներ, ազատություններ և կարգավիճակ, հնարավորինս ներառելով քաղաքացիական, սեփականության իրավունքները, խոսքի ազատությունը, և որոշակի սոցիալական ապրանքների ու ծառայությունների հավասար հասանելիություն։