Category: Աշխարհագրություն 8

Բնութագրեք Կանադայի աշխարհագրական դիրքը:

Կանադան գտնվում է Հյուսիսային Ամերիկայի հյուսիսային մասում։ Այն արևելքում սահմանակցում է Ատլանտյան օվկիանոսին, արևմուտքում՝ Խաղաղ օվկիանոսին, հյուսիսում՝ Արկտիկական օվկիանոսին, իսկ հարավում սահմանակից է ԱՄՆ-ին։ Սա աշխարհում երկրորդ ամենամեծ երկիրն է տարածքով։
Պատմի՛՛ր կլիմայի, բնական ռեսուրսների մասին:

Կանադայի կլիման շատ բազմազան է՝ հյուսիսում մրսեցուցիչ արկտիկական կլիմայից մինչև հարավում՝ չափավոր ցամաքային։ Մեծ մասում ձմեռները երկար ու ցուրտ են, իսկ ամառները՝ կարճ և տաք։
Կանադան հարուստ է բնական ռեսուրսներով՝ նավթ, գազ, մետաղներ (ոսկի, նիկել, երկաթ), անտառներ և քաղցրահամ ջրային պաշարներ (աշխարհի ամենաշատ քաղցրահամ ջրերը՝ լճեր և գետեր)։
Որո՞նք են Կանադայի զարգացման նախադրյալները:

Տնտեսական կայունություն և հարուստ ռեսուրսներ

Բարձր կրթված բնակչություն

Զարգացած ենթակառուցվածքներ և տեխնոլոգիաներ

Խաղաղ քաղաքական միջավայր և արդյունավետ կառավարում

Միջազգային առևտրի լայն հնարավորություններ (հատկապես ԱՄՆ-ի հետ NAFTA-ի և այլ պայմանագրերի շնորհիվ)
Որո՞նք են Կանադայի տնտեսության առաջատար ճյուղերը

Բնական ռեսուրսների արդյունահանում (նավթ, գազ, հանքարդյունաբերություն)

Արդյունաբերություն (մեքենաշինություն, ավիաշինություն)

Ծառայություններ (ֆինանսներ, կրթություն, առողջապահություն)

ՏՏ և բարձր տեխնոլոգիաներ

Ագրարային ոլորտ (հատկապես ցորենի և մսի արտահանում)

Տուրիզմ

1.Գնահատեք Ճապոնիայի բնական պայմանները՝ որպես տնտեսական զարգացման նախադրյալ:

Ճապոնիան ունի լեռնային ռելիեֆ (մոտ 80%-ը լեռներ են), ակտիվ սեյսմիկություն և բազմաթիվ գետեր։ Չնայած երկրաշարժերին և հրաբուխներին, բնական պայմանները խթանել են արդյունաբերության և տեխնոլոգիաների զարգացումը։ Ծովերի հարևանությունը նպաստել է ձկնորսության, նավաշինության և արտաքին առևտրի զարգացմանը։

2. Ինչպիսի՞ն է Ճապոնիայի ռեսուրսաապահովվածությունը:

Ճապոնիան համարվում է բնական պաշարներով աղքատ երկիր։ Այստեղ գրեթե չկան խոշոր օգտակար հանածոներ (քիչ քանակությամբ կա ածուխ, երկաթի հանքաքար)։ Երկիրը մեծ կախվածություն ունի ներկրվող հումքից, սակայն դա դարձել է արտահանվող բարձր տեխնոլոգիաների և արտադրական մշակման հիմք։

3. Բնութագրե՛ք Ճապոնիայի բնակչության վերարտադրությունն ու կազմը:

Ճապոնիայում ծնելիության մակարդակը շատ ցածր է, և բնակչությունը տարեցանում է։ Միջին տարիքը բարձր է, իսկ երիտասարդների թիվը նվազում է։ Բնակչության մեծ մասը ճապոնացիներ են (համարյա միատարր ազգաբնակչություն), իսկ փոքրամասնությունները շատ քիչ են։

4. Բնութագրե՛ք Ճապոնիայի կլիման:

Ճապոնիայի կլիման բազմազան է՝ հյուսիսից դեպի հարավ տարբերությամբ։ Հոկկայդոյում կլիման սառը է՝ ձմռանը ձյունառատ, իսկ Օկինավայում՝ մերձարևադարձային, տաք և խոնավ։ Ընդհանրապես, Ճապոնիայում կա չորս հստակ եղանակ, և ամռանը հաճախ լինում են մուսոնային անձրևներ ու տայֆուններ։

5. Նշե՛ք երկրի խոշորագույն քաղաքներն, պատմիր Տոկիոյի մասին:

Խոշորագույն քաղաքներն են՝ Տոկիո, Օսակա, Նագոյա, Յոկոհամա, Սապորո, Կոբե։
Տոկիոն երկրի մայրաքաղաքն է և աշխարհի ամենամեծ քաղաքային ագլոմերացիաներից մեկը։ Տոկիոն ժամանակակից մեգապոլիս է՝ հզոր տնտեսական, ֆինանսական, տեխնոլոգիական և մշակութային կենտրոն։ Այն համատեղում է ավանդական ճապոնական մշակույթը և նորարարական տեխնոլոգիաները։ Տոկիոն նաև աշխարհի ամենանվտանգ և հարմարավետ քաղաքներից մեկն է:

1. Որո՞նք են Հնդկաստանի աշխարհագրական դիրքի առանձնահատուկ գծերը:

է Ասիայի մայրցամաքի հարավային մասի մեծ հատվածը:

Սահմաններ – Հնդկաստանը հյուսիսից սահմանակից է Չինաստանին, Նեպալին և Բութանին, հյուսիս-արևմուտքից՝ Պակիստանին, արևելքից՝ Բանգլադեշին և Մյանմային:

Ծովային սահմաններ – Արևմուտքից այն ողողվում է Արաբական ծովով, արևելքից՝ Բենգալյան ծոցով, իսկ հարավից՝ Հնդկական օվկիանոսով:

Հիմալայներ – Հյուսիսում տարածվում է Հիմալայան լեռնաշղթան, որը բնական պաշտպանություն է ապահովում և ազդում է կլիմայի ձևավորման վրա:

Գանգես և Ինդոս գետեր – Հնդկաստանի տարածքում են գտնվում Գանգես, Բրահմապուտրա, Ինդոս և այլ կարևոր գետեր, որոնք կարևոր են ինչպես գյուղատնտեսության, այնպես էլ ջրային ռեսուրսների տեսանկյունից:

Անապատային և արևադարձային գոտիներ – Հյուսիս-արևմուտքում տարածվում է Թար անապատը, իսկ հարավում կան արևադարձային անտառներ և մերձարևադարձային շրջաններ:

Կղզիներ – Հնդկաստանին են պատկանում Անդամանյան և Նիկոբարյան կղզիները Բենգալյան ծոցում և Լակշադվիպի կղզիները Արաբական ծովում:

 2. Բնական ի՞նչ ռեսուրսներով է հարուստ Հնդկաստանը: 

Երկաթի հանքաքար
Բոքսիտ (ալյումինի հանքաքար)
Նավթ և բնական գազ
Ոսկի, պղինձ և այլ մետաղներ

3. Ինչպե՞ս են ազդում կլիմայական պայմանները Հնդկաստանի գյուղատնտեսական արտադրության կազմակերպման վրա:

Մուսոնային կլիմայի ազդեցությունը

Հնդկաստանի կլիման հիմնականում կախված է մուսոններից, որոնք ունեն երկու փուլ՝

• Ամառային մուսոն (հունիս-սեպտեմբեր) – Բերում է առատ տեղումներ, հատկապես հյուսիսային և արևմտյան շրջաններում։ Այն կարևոր դեր ունի բրնձի, շաքարեղեգի, թեյի, բամբակի և այլ խոնավասեր մշակաբույսերի համար։
• Ձմեռային մուսոն (հոկտեմբեր-մարտ) – Բերում է չոր եղանակ, որն ավելի հարմար է ցորենի, գարու և հատիկաընդեղենի մշակման համար։

2. Ջերմաստիճանի ազդեցությունը

• Հարավային Հնդկաստանում ավելի տաք է, ինչը նպաստում է արեւադարձային մշակաբույսերի՝ կոկոսի, բանանի, սուրճի աճեցմանը։
• Հյուսիսային և կենտրոնական շրջաններում չափավոր ջերմաստիճանը նպաստում է ցորենի, կորեկի և այլ ձմեռային մշակաբույսերի աճին։

3. Անապատային և չորային շրջաններ

• Ռաջաստան և Գուջարատ – Այս տարածքներում ջրի պակասը սահմանափակում է գյուղատնտեսությունը, ուստի զարգանում են երաշտադիմացկուն մշակաբույսերը, ինչպիսիք են կորեկը և գարեջրացորենը։

4. Լեռնային շրջաններ

• Հիմալայների լանջերին մեծ տարածում ունեն խնձորի, նուշի, խաղողի և թեյի պլանտացիաները։

5. Հիմնական մշակաբույսերի ցանքաշրջանառությունը

Կլիմայական պայմանների հիման վրա Հնդկաստանում տարբեր մշակաբույսեր աճեցնում են տարվա տարբեր սեզոններին՝

• Խարրիֆ (ամառային) բերք – Բրինձ, եգիպտացորեն, գարեջրացորեն, բամբակ, որոնք աճում են մուսոնային տեղումների շնորհիվ։
• Ռաբի (ձմեռային) բերք – Ցորեն, գարի, սիսեռ, որոնք աճում են մուսոնից հետո ավելի ցուրտ ամիսներին։

6. Եղանակային փոփոխությունների մարտահրավերները

• Արտասովոր երաշտները և անսպասելի տեղումները կարող են զգալի վնաս հասցնել բերքին։
• Կլիմայի փոփոխությունը և գլոբալ տաքացումը մեծացնում են ջրի դեֆիցիտը և գյուղատնտեսական ռիսկերը։

Եզրակացություն

Հնդկաստանի գյուղատնտեսությունն ամբողջությամբ կախված է կլիմայից, հատկապես մուսոններից։ Օգտագործվում են ոռոգման համակարգեր, երաշտադիմացկուն սորտեր և նորարարական մեթոդներ՝ եղանակային ազդեցությունները մեղմելու համար։

 4 Որո՞նք են Հնդկաստանի բնակչության աճի, կազմի և տեղաբաշխման բնութագրական գծերը:

• Երիտասարդ բնակչության մեծ տոկոսը (միջին տարիքը մոտ 28 տարի է)։

2. Բնակչության կազմ

• Տարիքային կազմ – Բնակչության մոտ 65%-ը 15-64 տարեկան է, ինչը նշանակում է, որ Հնդկաստանն ունի մեծ աշխատունակ բնակչություն։
• Քաղաքային և գյուղական բնակչություն – Մոտ 65% բնակվում է գյուղերում, սակայն քաղաքային բնակչության թիվն արագ աճում է։
• Ազգագրական և լեզվական բազմազանություն – Հնդկաստանում կա ավելի քան 2,000 էթնիկ խումբ և 1,600 լեզվական տարբերակ, բայց պաշտոնական լեզուներն են հինդին և անգլերենը։

3. Բնակչության տեղաբաշխում

• Բարձր բնակեցված շրջաններ –
  • Գանգեսի դաշտավայրը (Ուտար Պրադեշ, Բիհար, Բենգալ) խիտ բնակեցված է բերրի հողերի պատճառով։
  • Քաղաքներ՝ Դելի, Մումբայ, Կալկաթա, Բանգալոր – այստեղ արագ աճող քաղաքային բնակչություն կա։
• Նվազ բնակեցված շրջաններ –
  • Ռաջաստանի անապատները,
  • Հիմալայան լեռնաշղթան,
  • Միջին և արևմտյան Հնդկաստանի անտառային տարածքները։

4. Միգրացիա և քաղաքաշինություն

• Գյուղական բնակչությունը զանգվածաբար տեղափոխվում է քաղաքներ՝ աշխատանքի հնարավորությունների պատճառով։
• Արդյունքում, Հնդկաստանում կան մեգաքաղաքներ, որոնց բնակչությունն անցնում է 10 միլիոնը։

5. Ժողովրդագրական մարտահրավերներ

• Աշխատանքային շուկայի ճնշում – Քանի որ բնակչությունը երիտասարդ է, պահանջվում են նոր աշխատատեղեր։
• Քաղաքային գերբնակվածություն – Մեծ քաղաքներում (օրինակ՝ Մումբայում) բնակչության խտությունը չափազանց բարձր է։
• Բնապահպանական խնդիրներ – Աղտոտումը, ջրային պաշարների սպառումը և գյուղատնտեսական տարածքների նվազումը։

5. Ի՞նչ գիտես Գանգես գետի մասին:

հանդիսանալով հնդկական քաղաքակրթության բնօրրաններից մեկը։ Այն սուրբ գետ է հինդուիզմում և մեծ նշանակություն ունի ինչպես բնապահպանական, այնպես էլ տնտեսական առումով։

2. Աղբյուր և հոսանք

• Սկիզբ է առնում Հիմալայներում, Գոմուխ սառցադաշտից (Ուտարախանդ նահանգ), որպես Բհագիրաթի գետ։
• Ալլահաբադում (այժմ՝ Փրայագրաջ) միանում է Յամունա գետին, որը նույնպես կարևոր ջրային հոսք է։
• Հոսում է Հյուսիսային Հնդկաստանի ողջ տարածքով, անցնում Բենգալյան դաշտավայրով և միախառնվում Բրահմապուտրային՝ ձևավորելով Գանգես-Բրահմապուտրա դելտան Բանգլադեշում, ապա թափվում Բենգալյան ծոց։
• Ընդհանուր երկարությունը մոտ 2,525 կմ է։

3. Տնտեսական նշանակություն

• Ոռոգում – Գանգեսի ջրերը օգտագործվում են գյուղատնտեսության մեջ. այն ապահովում է բրնձի, ցորենի, շաքարեղեգի և այլ մշակաբույսերի աճեցումը։
• Արդյունաբերություն – Շատ քաղաքներ (Վարանասի, Կանպուր, Պատնա, Կալկաթա) տեղակայված են Գանգեսի ափերին՝ օգտագործելով այն որպես ջրի աղբյուր և փոխադրման միջոց։
• Էներգիա – Գետի երկայնքով կառուցված են բազմաթիվ հիդրոէլեկտրակայաններ։

4. Կրոնական և մշակութային նշանակություն

• Հնդկացիների համար Գանգեսը համարվում է սուրբ գետ, և հազարավոր ուխտագնացներ ամեն տարի գալիս են այստեղ մաքրագործվելու համար։
• Վարանասին համարվում է հինդուիզմի սրբազան քաղաքներից մեկը, որտեղ մարդիկ գալիս են իրենց վերջին օրերն անցկացնելու և այրման արարողություններից հետո մոխիրը գետն արձակելու համար։

5. Բնապահպանական մարտահրավերներ

• Աղտոտվածություն – Արդյունաբերական թափոնները, կոյուղաջրերը և կրոնական արարողություններից մնացած նյութերը լուրջ խնդիր են։
• Ջրի քանակի նվազում – Ոռոգման և հիդրոէներգետիկ նախագծերը նվազեցնում են բնական հոսքը։
• Մաքրման ծրագրեր – Կառավարությունը սկսել է «Namami Gange» ծրագիրը՝ նպատակ ունենալով մաքրել գետը և վերականգնել դրա բնական էկոհամակարգը։

Եզրակացություն

Գանգեսը ոչ միայն կենսական ջրային ռեսուրս է Հնդկաստանի համար, այլև մշակութային, կրոնական և տնտեսական առանցք։ Սակայն, այն կանգնած է լուրջ էկոլոգիական խնդիրների առաջ, և դրա պահպանությունը դարձել է ազգային առաջնահերթություն։

Գնահատե՛ք Թուրքիայի աշխարհագրական դիրքը, ցո՛ւյց տվեք դրա առանձնահատկությունները:

Թուրքիան աշխարհի այն փոքրաթիվ երկրներից է, որի տարածքը միաժամանակ գտնվում է երկու աշխարհամասերում՝ Եվրոպայում և Ասիայում։ Թուրքայի տարածքում են Սև ծովը Միջերկրականին միացնող Բոսֆորի և Դարդանելի նեղուցները։ Թուրքիան կամուրը է Եվրոպայի և Ասիայի միջև։

2. Բնութագրե՛ք Թուրքայի պետական կարգը: 

Ժամանակակից Թուրքիայի ներկա տարածքը քաղաքակրթության հնագույն օջախներից է: Այստեղ են ձևավորվել և հետագայում տարածվել հնդեվրոպական նախալեզուն և հնդեվրոպական ժողովուրդները: Այդ տարածքը Ք. ա. II հազարա մյակից մտել է աշխարհի տարբեր պետությունների կազմի մեջ (Ասորեստան, Հռոմե-ական կայսրություն, Արաբական խալիֆայություն, Բյուզանդիա)։ Այդ տարածքի արևելյան մասում է կազմավորվել հայ ազգը, ձևավորվել հայոց պետականությունը:

1923 թ․ Փոքրասիական և Հայկական բարձրավանդակների և դրանց հարակից որոշ հատվածներն ընդգրկող, նախկինում հույներով և հայերով բնակեցված տարածքներում Թուրքիան հռչակվեց հանրապետություն։ Մահմեդական արևելքում Թուրքիան հանրապետություն հռչակված առաջին երկիրն է։ Պետական կարգով Թուրգիան խորհրդարանական հանրապետություն է։

3. Բնութագրե՛ք Թուրքիայի բնական պայմանները և ռեսուրսները, դրանց նշանակությունը տնտեսության տարբեր ոլորտների համար:

Թուրքիան լեռների և սարահարթերի երկիր է։ Թուրքիան ունի հարուստ բնական ռեսուրսներ, այդ թվում՝ երկաթն ու ածուխը, որոնք հիմնական են արդյունաբերության համար, ինչպես նաև անտառներ, գյուղատնտեսական հողեր, որոնք կարևոր են երկրի տնտեսական զարգացման համար: Թուրքիան նաև հարուստ է սնդիկի, ծարիրի, քրոմի, վոլֆրամի, պղնձի հանքա-քարի պաշարներով: Սև մետաղների շարքում կարևոր տեղ են գրավում քրոմը (հա-մաշխարհային պաշարների 8%-ը) և մանգանը:

Զգալի են նաև ածխի, տուֆի, պեռլիտի, ծծմբի, կերակրի աղի պաշարները: Թուրքիան թեև գտնվում է մերձարևադարձային կլիմայական գոտու սահմաններում, սակայն նրա տարբեր մասերում կլիմայական պայմանները տարբեր են: Թուրքիայի գետերը լեռնային են, արագահոս և սահանքավոր: Վերին հոսանք-ներում գետերն օժտված են ջրաէներգետիկ մեծ ներուժով, որի օգտագործումն այս-տեղ սկսվել է վերջին տասնամյակներում: Թուրքիայի տարածքից են սկիզբ առնում տարածաշրջանի չորս խոշոր գետերը` Եփրատը, Տիգրիսը, Կուրը և Արաքսը, ինչպես նաև Սև ծովի ավազանին պատկանող Ճորոխը:

Մեծ է գետերի ոռոգիչ նշանակությունը: Դրանց վրա կառուցվել են ջրամբարներ և ջրաէլեկտրակայաններ: Թուրքիայի լճերը մեծ մասամբ փոքր են, անհոսք և աղի: Ամենախոշորը Վանա լիճն է: Անատոլիական սարահարթում է գտնվում Թուզ լիճը: Որոշ լճերում աղ է արդյունահան վում:

4. Ի՞նչ դեր ունի Թուրքիան հվ-արմ Ասիայում։

Այն ունի շատ մեծ դեր, քանի որ կամուրջ է Եվրոպայի և Ասիայի միջև, ունի շատ օգտակար հանածոներ, զբոսաշրջության կենտրոններ և լողափեր։

Գնահատե՛ք Իրանի աշխարհագրական դիրքը: Ցո՛ւյց տվեք դրա ուժեղ և թույլ կողմերը:

• Ուժեղ կողմերը
• Ռազմավարական դիրք. Իրանը գտնվում է Մերձավոր Արևելքում՝ Ասիայի, Եվրոպայի և Աֆրիկայի խաչմերուկում, ինչը մեծացնում է նրա աշխարհաքաղաքական կարևորությունը:
• Ծովային ելք. Իրանը մուտք ունի Պարսից ծոց և Օմանի ծոց, ինչը հնարավորություն է տալիս ծովային առևտրի համար:
• Բնական ռեսուրսներ. Իրանի տարածքում առկա են խոշոր նավթային ու գազային պաշարներ:

Թույլ կողմերը

• Արարատային լանդշաֆտ. Իրանի մեծ մասն անապատային ու լեռնային է, ինչը դժվարացնում է գյուղատնտեսությունն ու ենթակառուցվածքների զարգացումը:
• Աշխարհաքաղաքական լարվածություն. Իրանը սահմանակցում է խնդիրներ ունեցող տարածաշրջաններին (Աֆղանստան, Պակիստան, Իրաք), ինչը մշտական սպառնալիքներ է ստեղծում:

2. Ներկայացրե՛ք Իրանի պետական կարգը, ցո՛ւյց տվեք դրա առանձնահատուկ գծերը:

Իրանը իսլամական հանրապետություն է, որտեղ պետության և կրոնի միաձուլումը առանձնահատուկ դեր ունի:

Հիմնական առանձնահատկությունները

• Թեոկրատական համակարգ. Իսլամական առաջնորդը (ռահբար) ունի մեծ լիազորություններ՝ քաղաքական, ռազմական և կրոնական ոլորտներում:
• Կրկնակի իշխանություն. Նախագահը ղեկավարում է գործադիր իշխանությունը, բայց վճռորոշ խոսքը պատկանում է գերագույն առաջնորդին:
• Խորհրդարանական մարմին. Իրանն ունի խորհրդարան (Մեջլիս), սակայն դրա որոշումները վերահսկվում են Հոգևոր պահապանների խորհրդի կողմից:

3. Գնահատե՛ք Իրանի բնակլիմայական պայմանները՝ տնտեսության տարբեր ոլորտ ների տեսանկյունից:

Իրանը ունի բազմազան կլիմայական գոտիներ՝ անապատայինից մինչև լեռնային:

• Գյուղատնտեսություն. Արևելքում և կենտրոնում կլիման չորային է, ինչը սահմանափակում է գյուղատնտեսությունը, սակայն Կասպից ծովի մոտ բերքառատ հողեր կան:
• Տրանսպորտ և առևտուր. Ամռանը խիստ շոգերը և լեռնային շրջաններում ձմեռային բարդ եղանակը դժվարացնում են ենթակառուցվածքների զարգացումը:
• Էներգետիկա. Անապատային շրջաններում արևային էներգիայի պոտենցիալը մեծ է:

4. Նշե՛ք Իրանի՝ համաշխարհային նշանակության օգտակար հանածոները:

Նավթ և բնական գազ. Իրանը ունի աշխարհի խոշորագույն նավթագազային պաշարներից, որոնք համաշխարհային տնտեսության կարևոր մաս են:Ուրան. Իրանը հարստացված ուրանի պաշարներ ունի, որոնք կարևոր են ատոմային էներգետիկայի համար:Աղ ու պղինձ. Մեծ պաշարներ կան պղնձի, երկաթի և ցինկի հանքավայրերում:

5. Ցո՛ւյց տվեք Իրանի կլիմայի ազդեցությունը երկրի բնական ու տնտեսական պայմանների վրա:

Ցանկապատման կարիք. Արևադարձային ու անապատային շրջաններում անհրաժեշտ են արհեստական ոռոգման համակարգեր գյուղատնտեսության համար:Քարավանային առևտրի զարգացում. Պատմականորեն Իրանը եղել է Մետաքսի ճանապարհի մաս, քանի որ տեղանքը նպաստում էր անապատային առևտրին:Էներգետիկ ռեսուրսների արդյունավետ օգտագործում. Բնական պաշարների շնորհիվ Իրանը զարգացնում է նավթագազային արդյունաբերությունը, սակայն տուժում է կլիմայական փոփոխություններից:

1. Նկարագրե՛ք և գնահատե՛ք Ադրբեջանի աշխարհագրական դիրքը:
Ադրբեջանը գտնվում է Հարավային Կովկասում՝ Եվրոպայի և Ասիայի միջև, ինչը նրան տալիս է ռազմավարական դիրք: Այն սահմանակցում է Ռուսաստանի, Վրաստանի, Հայաստանի, Իրանի և Թուրքիայի հետ, իսկ արևելքում սահմանակից է Կասպից ծովին։
2. Գնահատե՛ք Կասպից ծովի նշանակությունը Ադրբեջանի համար:
Կասպից ծովը Ադրբեջանի տնտեսության հիմնական հենասյուներից է։

Կարևորությունը՝

Նավթ և գազ․ Ադրբեջանն ունի մեծածավալ նավթագազային պաշարներ Կասպից ծովում, որոնք ապահովում են երկրի արտահանման զգալի մասը:
Տրանսպորտային հանգույց․ Կասպից ծովը կարևոր դեր ունի տրանսպորտային ենթակառուցվածքներում՝ ԵԱՏՄ, Չինաստան-Եվրոպա առևտրային ուղիներում:
Ձկնարդյունաբերություն․ Կասպից ծովը կարևոր է ձկնարդյունաբերության և բնապահպանական բալանսի համար:
3. Գնահատեք Ադրբեջանի բնական պայմանները և ռեսուրսները՝ տնտեսության տարբեր ոլորտների տեսանկյունից:

Ադրբեջանի բնական պայմանները բազմազան են․ երկրի տարածքում հանդիպում են կիսաանապատային, լեռնային և մերձարևադարձային գոտիներ։

Տնտեսության ոլորտների վրա ազդեցությունը՝

Էներգետիկա․ Ադրբեջանի հիմնական հարստությունը նավթն ու գազն են, ինչը զարգացրել է էներգետիկ ոլորտը։
Գյուղատնտեսություն․ Կլիմայական պայմանները նպաստում են հացահատիկի, բամբակի, խաղողի և մրգերի աճեցմանը։
Տուրիզմ․ Բնական պայմանների բազմազանությունը (տաք ջրային աղբյուրներ, լեռներ, Կասպից ծով) նպաստում է զբոսաշրջության զարգացմանը։

Գերմանիայի տնտեսության զարգացման նախադրյալները

1. Արդյունաբերական բազա: Գերմանիան ունի հզոր արդյունաբերական ավանդույթներ՝ մեքենաշինություն, ավտոմոբիլային արդյունաբերություն (BMW, Volkswagen), քիմիական արդյունաբերություն (BASF), և տեխնոլոգիաներ:
2. Կրթություն և գիտություն: Ունի բարձրորակ կրթական համակարգ և գիտահետազոտական կենտրոններ:
3. Աշխատուժի որակ: Որակավորված և բարձրակարգ աշխատուժ:
4. Տրանսպորտային ենթակառուցվածքներ: Գերմանիան Եվրոպայի տրանսպորտային հանգույցն է՝ լավ զարգացած ճանապարհներ և երկաթուղիներ:
5. Եվրոպական կենտրոնական դիրք: Գերմանիայի աշխարհագրական դիրքը նպաստում է առևտրային հարաբերությունների զարգացմանը Եվրոպայի տարբեր երկրների հետ:
6. Համաշխարհային շուկա: Գերմանիան մեծ դեր ունի համաշխարհային առևտրի ոլորտում՝ հանդիսանալով խոշոր արտահանող:

Դերը ժամանակակից աշխարհում

Գերմանիան աշխարհի խոշորագույն տնտեսություններից մեկն է, որը առաջատար է ԵՄ-ում: Այն ազդեցիկ է քաղաքական, տնտեսական և տեխնոլոգիական ոլորտներում՝ հանդես գալով որպես կայունության և համագործակցության երաշխավոր Եվրոպայում:

---

Հարավային Եվրոպայի աշխարհագրական դիրքը և դրա փոփոխությունը

Աշխարհագրական դիրքը: Հարավային Եվրոպան զբաղեցնում է Միջերկրական ծովի ավազանը և ներառում է Իսպանիան, Իտալիան, Պորտուգալիան, Հունաստանը և այլ երկրներ: Այն կապող օղակ է Եվրոպայի, Աֆրիկայի և Ասիայի միջև:

Փոփոխություններ ժամանակի ընթացքում:

1. Հին դարերում: Միջերկրական ծովի նավահանգիստները տնտեսական և մշակութային կենտրոններ էին (Հռոմ, Աթենք):
2. Միջին դարերում: Տնտեսական կենտրոնը տեղափոխվեց դեպի Հյուսիսային Եվրոպա:
3. Ժամանակակից դարաշրջանում: Տրանսպորտի և տուրիզմի զարգացումը նոր կյանք տվեց տարածաշրջանին:

Տնտեսական զարգացած ճյուղերը:

• Տուրիզմ (Հունաստան, Իտալիա, Իսպանիա):
• Գյուղատնտեսություն (ձիթապտուղ, գինի, ցիտրուսայիններ):
• Տրանսպորտ: Կապված Միջերկրական ծովի կարևոր նավահանգիստների հետ:
• Աներգետիկ հանքանյութեր: Հունաստանում և Իտալիայում:

---

Իտալիայի աշխարհագրական դիրքի առավելություններն ու թերությունները

Առավելություններ:

1. Ծովային դիրք: Միջերկրական ծովով սահմանակից է, ինչը նպաստում է առևտրին և տրանսպորտին:
2. Կենտրոնական դիրք Եվրոպայում: Իտալիան հանդիսանում է Արևմտյան և Արևելյան Եվրոպայի միջև անցումային գոտի:
3. Բնական ռեսուրսներ: Արդյունավետ գյուղատնտեսական տարածքներ (Պո հովիտ):

Թերություններ:

1. Լեռնային ռելիեֆ: Լեռնային տարածքների գերակայությունը խոչընդոտում է գյուղատնտեսության զարգացմանը:
2. Երկրաբանական ռիսկեր: Սեյսմիկ ակտիվություն, հրաբուխների գոյություն:
3. Բնակչության անհավասար բաշխում: Հյուսիսը տնտեսապես ավելի զարգացած է, քան հարավը:

---

Ռուսաստանի բնակչության անհամաչափ բաշխման պատճառները

1. Կլիմայական պայմաններ: Բնակչության մեծ մասը կենտրոնացած է Եվրոպական մասում, որտեղ կլիման բարենպաստ է:
2. Տնտեսական կենտրոններ: Մեծ քաղաքները (Մոսկվա, Սանկտ Պետերբուրգ) գտնվում են արևմտյան մասում:
3. Պատմական զարգացում: Ռուսաստանում արդյունաբերական և գյուղատնտեսական զարգացումը ավելի շատ կենտրոնացել է Եվրոպական հատվածում:
4. Բնական ռեսուրսներ: Չնայած Սիբիրում կան հսկայական ռեսուրսներ, կլիմայական և ենթակառուցվածքային դժվարությունները խոչընդոտում են բնակչության մեծ ծավալով հաստատվելը:

---

Վրաստանի զարգացման նախադրյալները

1. Աշխարհագրական դիրք: Կովկասյան լեռնաշղթայի հարևանությամբ և Եվրասիայի խաչմերուկում՝ անցման կետ Եվրոպայի և Ասիայի միջև:
2. Բնական ռեսուրսներ: Մեծ պաշարներ մետաղների, ջրային ռեսուրսների և տուրիզմի համար հարմար պայմաններ:
3. Գյուղատնտեսություն: Հարմարավետ կլիմա և բերրի հողեր, հատկապես խաղողագործության և թեյի մշակության համար:
4. Տուրիզմ: Պատմամշակութային արժեքներ և գեղատեսիլ բնություն:
5. Տրանսպորտային կարևորություն: Նավթային և գազային խողովակաշարերի անցումը Վրաստանի տարածքով:

---

Հարավ-արևմտյան Ասիայի դերը աշխարհում

1. Նավթ և գազ: Տարածաշրջանը համարվում է նավթի և գազի հիմնական մատակարարը (Սաուդյան Արաբիա, Իրան, Քուվեյթ):
2. Քաղաքական ազդեցություն: Տարածաշրջանի երկրները հաճախ հանդես են գալիս որպես համաշխարհային քաղաքականության առանցքային խաղացողներ:
3. Կրոնական կենտրոններ: Այս տարածաշրջանը համարվում է իսլամի, քրիստոնեության և հուդայականության ծագման կենտրոն:
4. Առևտրային ուղիներ: Տարածաշրջանը անցնում է հին առևտրային ուղիներով (Մետաքսի ճանապարհ):
5. Տրանսպորտային հանգույցներ: Կարևոր նավահանգիստներ Պարսից ծոցում և Միջերկրական ծովում:

Գնահատե՛ք Հարավարևմտյան Ասիայի աշխարհագրական դիրքը:

Հարավարևմտյան Ասիայի աշխարհագրական դիրքը առանձնանում է իր ռազմավարական և պատմամշակութային նշանակությամբ։ Այս տարածաշրջանը ներառում է Մերձավոր Արևելքի և Արևելյան Միջերկրականի երկրները, որոնք հանդիսանում են մայրցամաքների, ծովերի և մշակույթների խաչմերուկ։

2. Բացատրե՛ք ջրի և նավթի նշանակությունը տարածաշրջանի համար:

Հարավարևմտյան Ասիայում ջրի և նավթի նշանակությունը վճռորոշ է ինչպես տարածաշրջանի բնակչության կենցաղի, այնպես էլ միջազգային հարաբերությունների և տնտեսության համար։ Այս երկու ռեսուրսներն էլ անհավասարաչափ են բաշխված և հանդիսանում են ինչպես զարգացման, այնպես էլ հակամարտությունների հիմնական աղբյուրներ։

3. Գնահատե՛ք տարածաշրջանի բնական պայմանները և ռեսուրսները՝ տնտեսության տարբեր ճյուղերի զարգացման հնարավորությունների տեսակետից:

Հարավարևմտյան Ասիայի բնական պայմաններն ու ռեսուրսները ստեղծում են տնտեսության զարգացման համար բազմաբնույթ հնարավորություններ և մարտահրավերներ։ Տարածաշրջանի տնտեսության հիմնական ճյուղերն են էներգետիկան, գյուղատնտեսությունը, արդյունաբերությունը և զբոսաշրջությունը, որոնք անմիջականորեն կախված են բնական ռեսուրսներից և կլիմայական պայմաններից։

4. Պատրաստե՛ք նյութեր Հարավարևմտյան Ասիայի պատմամշակութային և ճարտարապետական հուշարձանների վերաբերյալ:

5. Ի՞նչ գիտեք տարածաշրջանի «թեժ» կետերի մասին:

Հարավարևմտյան Ասիայի «թեժ» կետերը այն վայրերն են, որտեղ աշխարհաքաղաքական, կրոնական, կամ տնտեսական լարվածությունը հաճախ վերածվում է հակամարտությունների, ինչպես տեղային, այնպես էլ միջազգային մակարդակում։ Այս «թեժ» կետերը մեծ ազդեցություն են ունենում ոչ միայն տարածաշրջանի, այլև ամբողջ աշխարհի վրա՝ հաշվի առնելով տարածքի ռազմավարական նշանակությունն ու էներգետիկ ռեսուրսների առկայությունը։

6. Պատրաստե՛ք նյութ «Անապատը և մարդը» թեմայով:

1. Ի՞նչ դեր ունեն Ռուսաստանի բնական պայմաններն ու բնական ռեսուրսները երկրի զարգացման հարցում։
2. Ռուսաստանի բնական պայմաններն ու ռեսուրսները խիստ ազդում են երկրի բոլոր ոլորտների վրա՝ միաժամանակ ստեղծելով ինչպես մեծ հնարավորություններ, այնպես էլ մարտահրավերներ։
3. Ուրվագծայի քարտեզի վրա նշել Ռուսաստանի հարևան պետությունները, ափերը ողողող ջրային ավազանները:

1. Բնութագրեք Հարավային Եվրոպայի աշխարհագրական դիրը, ինչպե՞ս է այն փոխվել ժամանակի ընթացքում:

Հարավային Եվրոպան միացնում է Իսպանիան, Իտալիան, Հունաստանը և Պորտուգալիան։ Տարածքը բնութագրվում է ցածր լեռներով, հարթավայրերով և բազմազան կլիմայով։

Ժամանակի ընթացքում տարածաշրջանը անցել է հռոմեական և բյուզանդական շրջանների, ինչը ձևավորել է նրա մշակույթը։ Ավանդական գյուղատնտեսությունը աստիճանաբար փոխվել է արդյունաբերությամբ և զբոսաշրջությամբ։

Գլոբալ կլիմայական փոփոխությունները ազդեցություն են ունեցել գյուղատնտեսության վրա, իսկ քաղաքները, ինչպես Բարսելոնան և Միլանը, զգալիորեն աճել են, փոխելով բնակչությունը։ Այս փոփոխությունները ձևավորել են Հարավային Եվրոպայի աշխարհագրական և մշակութային միջավայրը։

1. Որո՞նք են Հարավային Եվրոպայի երկրների տնտեսոությունների զարգացած ճյուղերը:

Հարավային Եվրոպայի երկրների տնտեսությունները զարգացման մի քանի հիմնական ճյուղեր ունեն:

1. Զբոսաշրջություն: Իտալիան, Իսպանիան և Հունաստանը հայտնի են իրենց պատմական հուշարձաններով և բնական գեղեցկություններով, ինչի շնորհիվ զբոսաշրջությունը մեծ ներդրում ունի տնտեսությունում։
2. Արդյունաբերություն: Իտալիայում զարգացած են ավտոմոբիլային (FIAT) և մեքենայացման ոլորտները, իսկ Իսպանիան հայտնի է օդային և տրանսպորտային արդյունաբերությամբ։
3. Գյուղատնտեսություն: Իսպանիան և Իտալիան արտադրում են հացահատիկ, միս և գինի, իսկ Հունաստանը հայտնի է օղիների արտադրությամբ։
4. Ծառայությունների ոլորտ: Ֆինանսական և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ծառայությունները, հատկապես Իսպանիայում, աճում են։
5. Ո՞ր կլիմայական գոտում է գտնվում, նշի՛ առանձնահատկությունները:

Հարավային Եվրոպան գտնվում է միջերկրական կլիմայական գոտում, որտեղ տաք և չոր ամառները փոխվում են մեղմ և անձրևոտ ձմեռներով:

Միջերկրական կլիման խստացնում է եղանակը՝ ամռանը չոր և տաք եղանակներ ունենալով, իսկ ձմռանը՝ ավելի շատ անձրևներ:

Ջերմաստիճանը ամռանը կարող է հասնել 30°C-ից ավելի, իսկ ձմռանը միջին ջերմաստիճանը 10°C-ի շուրջ է:

Տարածաշրջանում տարածված են օլիվ, цитրուսային և այլ բույսեր, որոնք սիրում են արևի լույսը:

Այս հատկությունները ձևավորում են Հարավային Եվրոպայի բնական միջավայրը և ազդում նրա տնտեսության վրա:

4.Ի՞նչ գիտես   Վատիկանի մասին:

Վատիկանը կամ Վատիկանի քաղաքապետությունը աշխարհի ամենափոքր անկախ պետությունն է՝ և՛ տարածքով, և՛ բնակչությամբ։ Այն գտնվում է Իտալիայի մայրաքաղաք Հռոմի սրտում և հանդիսանում է Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցու և Պապի նստավայրը:

5.Պատմի՛ր  Հարավային Եվրոպայի բնակչության մասին:

Հարավային Եվրոպայի բնակչությունը մոտ 150 միլիոն է, և հիմնականում ապրում են Միջերկրական ծովի շուրջը՝ Իսպանիայում, Իտալիայում, Հունաստանում, Պորտուգալիայում և Բալկանյան երկրներում: Տարածաշրջանի բնակչությունը ծերանում է, և ծնելիության մակարդակը ցածր է, ինչը սոցիալական խնդիրներ է ստեղծում: Միջերկրական կլիման, բազմազան մշակույթը և պատմական հուշարձանները տարածքն ակնհայտորեն դարձնում են զբոսաշրջության կենտրոն, մինչդեռ ներգաղթի հոսքերը մեծացրել են ազգային և մշակութային բազմազանությունը: